Son yıllarda özellikle OrtadoÄŸu’da adından en çok söz edilen ülkelerin başında ÅŸüphesiz Katar geliyor. Bilhassa Suriye krizinin çözümünde öne çıkması ve Mısır’ın toparlanmasına ekonomik ve diplomatik açıdan önemli bir destek vermesi bakımından Katar, masadaki baÅŸ aktörlerden birisi olmayı baÅŸardı. Dış politikada bu ivme yakalanmışken geçtiÄŸimiz hafta Katar’da ülkeyi yöneten ‘Emir’in görevi oÄŸluna devretmesi gündeme geldi.

10 YIL ÖNCEDEN PLANLANMIÅž DEĞİŞİM

Katar'da El Halic gazetesi Katar Emiri Åžey Hamad bin Halife El Sani’nin çok yakında tahtı oÄŸlu Åžeyh Tamim bin Halife El Sani’ye devredeceÄŸi haberini yaptı. Emir’in görevi devretmesiyle ilgili olarak resmi bir açıklama yapılmazken, herhangi bir yalanlama da gelmedi. Bu yönde raporların olduÄŸu söylentisi çıktığında doÄŸal olarak muhtemel görev deÄŸiÅŸiminin zamanlaması odak konusu oldu. Ülkede tahtta bulunan 61 yaşındaki Emir Åžeyh Hamad bin Halife El Sani’nin ciddi saÄŸlık sorunları olduÄŸu, böbrek hastası olması dolayısıyla sürekli bir tedaviye ihtiyaç duyduÄŸu ifade edildi. Öte yandan bazı yetkililer on yıl önce veliaht prens tayin edilen Tamim’in babasının yerine geçiÅŸinin planlanmış bir deÄŸiÅŸim olduÄŸunu ve Åžeyh Tamim’in yıllardır buna hazırlandığını belirtti.(1)

Bu deÄŸiÅŸimin yeni bir kansız darbe mi olduÄŸu sorusu da gündeme geldi. BilindiÄŸi üzere, Katar Emiri El Sani 1995 yılında babası Ä°sviçre’de iken kansız bir darbeyle iktidara gelmiÅŸ ve babası da uzun yıllar ülke dışında yaÅŸamıştı. Emir’in kendi kararıyla yetkilerini devredeceÄŸi ise Emir El Sani’nin ‘iktidarda kalmak için iktidar olmadığı’ imajını vermeye çalışması, yani babasına darbe yaparken vatansever duygularla hareket ettiÄŸi ve aynı ÅŸekilde görevi devrederken de ülkenin çıkarlarını düÅŸündüÄŸü yönünde yorumlandı.

DEĞİŞİM, KATAR’IN ARTAN BÖLGESEL ETKÄ°SÄ°NÄ° FRENLER MÄ°?

Katar’ın iç siyasetindeki deÄŸiÅŸimlerin yanı sıra lider deÄŸiÅŸiminin bölgesel etkilerinin neler olabileceÄŸi büyük önem arz ediyor.

Lider deÄŸiÅŸiminin Katar’ın artan bölgesel etkisini frenleyip frenlemeyeceÄŸi tartışmalarına gelince, bu deÄŸiÅŸiminin en azından kısa ve orta vadede Katar'ın iç ve dış siyasetinde önemli deÄŸiÅŸiklilere sebep olacak bir geliÅŸme olmadığını söylemek mümkün. Buna dayanak olarak son dönemde Åžeyh Tamim’in özellikle Katar’ın bölgesel arabuluculuk faaliyetlerini ve diÄŸer Körfez ülkeleriyle iliÅŸkilerini yürütmek gibi önemli siyasi görevler üstlenmesi ve siyasi vizyon bakımından babasından farklı olmaması gösteriliyor. Körfez ve Batı liderleriyle iyi iliÅŸkiler içerisinde olan Åžeyh Tamim bin Hamad El Sani’nin Körfez Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi’ni de daha etkin hale getirmeye çalışacağı belirtilirken,(2) babası gibi medya ve finans sektörüne ağırlık vereceÄŸi ve Müslüman KardeÅŸlerle sıkı iliÅŸkiler içerisinde olacağı tahmin ediliyor.(3)

AÅžAMALI GÖREV DEĞİŞİMÄ°

Görev deÄŸiÅŸimi resmi bir dille doÄŸrulanmadığı için geçiÅŸin nasıl gerçekleÅŸtirileceÄŸi, sonrasında neler olacağı henüz netlik kazanmış deÄŸil. Emir’in Doha’da kalarak oÄŸlunu kontrol edip etmeyeceÄŸi, Tamim’in diÄŸer aile üyelerinden destek görüp göremeyeceÄŸi de merak edilen konular arasında yer alıyor. Bununla birlikte basında görev deÄŸiÅŸiminin aÅŸamalı olarak uygulanacağı ileri sürüldü. Buna göre, ilk etapta Prens Tamim, BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı olan Åžeyh Hamad bin Casim El Sani’nin yerine geçecek ve sonraki aÅŸamada da Emir tüm yetkilerini oÄŸluna devredecek. DeÄŸiÅŸimin ÅŸüphesiz en önemli ayaklarından birisi Emir El Sani ile Katar’ı gündeme taşıyan isim olarak nitelenen BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı Åžeyh Hamad bin Casim’in hükümet görevlerini bırakarak sadece Katar Yatırım Otoritesi’nin yöneticiliÄŸini yapacak olması. Esasında Katar’ın doÄŸalgazdan elde ettiÄŸi gelirlerin deÄŸerlendirilmesinin ülke ekonomisinin en önemli ayağı olduÄŸu düÅŸünüldüÄŸünde, Åžeyh Hamad bin Casim’in ülke için kilit bir pozisyonda olacağını söylemek mümkün.

Katar’ın iç siyasetindeki deÄŸiÅŸimlerin yanı sıra lider deÄŸiÅŸiminin bölgesel etkilerinin neler olabileceÄŸi büyük önem arz ediyor. Müslüman KardeÅŸlere karşı sempatisiyle bilinen Åžeyh Tamim’in Suriye krizinde nasıl bir çizgide duracağı ve Mısır Müslüman KardeÅŸlerini desteklemeye devam edip etmeyeceÄŸi bu anlamda en önemli iki konu niteliÄŸinde öne çıkıyor. Åžeyh Tamim’in Katar Üniversitesi'nin eÄŸitim dilinin Ä°ngilizceden Arapçaya çevrilmesinde öncülük etmesi, Müslüman KardeÅŸlere karşı sempatisinin olduÄŸunun bilinmesi bazı analistlere göre onun babasına göre daha Ä°slamcı bir çizgi takip edeceÄŸinin iÅŸareti sayılıyor.(4)

TAMÄ°M EL SANÄ° KÄ°MDÄ°R?

3 Haziran 1980 Doha doÄŸumlu Åžeyh Tamim bin Hamad El Sani, Avrupa’nın en saygın askeri okulu olarak nitelenen Royal Military Academy Sandhurst’dan 1998 yılında mezun oldu. Ä°ngilizce ve Fransızca bilen Åžeyh Tamim, Royal Academy’de çalışkanlığı ile ünlüydü. 5 AÄŸustos 2003 yılında Veliaht Prens tayin edilen Tamim, Åžura Konseyi’nde doÄŸal kaynaklardan çevre ve ÅŸehirciliÄŸe, eÄŸitimden spora kadar pek çok komisyona baÅŸkanlık yaptı.(5) Ä°ki eÅŸi bulunan Åžeyh Tamim’in ilk eÅŸi, kendisinden dört çocuÄŸu bulunan kuzeni Åžeyha Cevahir bint Hamad bin Sühaym El Sani ve ikinci eÅŸi de iki çocuÄŸunun annesi Åžeyha Anod bint Mana El Hajri’dir.

Katar Emiri’nin dört oÄŸlundan birisi ve Veliaht Prens unvanına sahip iki oÄŸlundan birisi olan Åžeyh Tamim’in öne çıkması, hem Emir’in diÄŸer oÄŸullarına göre siyaseti daha iyi bilmesi hem de annesi ve Emir’in Ä°kinci EÅŸi Åžeyha Moza tarafından diÄŸerlerine göre daha çok desteklemesine baÄŸlanıyor.(6)