Libya’da Değişen Ne?

Arap baharının esip geçtiği ülkeler kendi içlerindeki rüzgârları henüz dindirememişken, buna yenilerinin eklenmesi, Ortadoğu’da istikrarın gün geçtikçe daha elzem, ancak daha kırılgan hale gelmesi Türkiye’nin dış politikada seçim rehavetine girmesine izin vermedi. Son bir kaç hafta içinde ardı ardına gerçekleşen karşılıklı ziyaretler, açıklamalar, görüşmeler arasında en çok dikkati çeken Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Bingazi ziyaretiydi. Davutoğlu’nun Türkiye’nin Ulusal Geçiş Konseyi’ni Libya halkının meşru temsilcisi olarak tanıdığını açıklaması ile birlikte, Kaddafi-İsyancılar dengesinde aranılan çözümler Ankara açısından artık terkedilmiş oldu. 

Politika değişimi değil süreç yönetimi

Aslında Kaddafi’nin gitmesi gerektiği bir süredir Türk yetkililer tarafından dile getirilmesine karşın atılan bu adım eleştirileri beraberinde getirdi.

Bu eleştiriler Ankara’nın bu kararı almakta geç kaldığı şeklindeki yumuşak yorumlardan, Ortadoğu siyasetinin dengesiz ve başarısız olduğuna dair daha sert eleştirilere kadar uzanıyor. Herşeyden önce Türkiye’nin Libya siyasetini bugünden başarısızlığa mahkûm etmek haksız bir yargı içeriyor. Nitekim benzer eleştiriler Mısır ve Tunus örneklerinde yapılmasına karşın, her iki ülke de devrim sonrası süreçte Türkiye sadece iyi ilişkiler kurmakla kalmadı, etkin bir aktör olarak da varlığını gösterdi. Libya’nın ise daha zor bir kriz yönetimi gerektirdiği açık. Bu süreçte bir takım yanlışların varlığına karşın, Türkiye’nin isyancılara karşı dengeli tutumu doğru bir karardı ve büyük bir hatanın içine düşülmesini engelledi. Bu sayede Türkiye, NATO operasyonunun bugün tamamen kilitlenmiş olan hava harekâtının dışında kalabildi. Aksi takdirde Türkiye’nin bir yandan isyancılara destek vermesi, diğer yandan siyasi çözüm ve insani yardım formülüne oturttuğu yaklaşımını sürdürmesi hem dengesiz bulunacak hem de muharip diğer ülkelerin yanısıra ABD Savunma Bakanı Robert Gates’in açıkça bombardımana katılması yönündeki baskıları varken ciddi güçlüklerle karşılaşacaktı. Ayrıca Türkiye’nin Kaddafi yönetimine ilk anda sırtını dönmesi ile siyasi bir çözüm ısrarının inandırıcılığı kalmayacak ve çıkmaza girecekti. 

NATO bombardımanı sürerken, Türkiye bu nedenle bütün siyasi mekanizmaları kullanarak çözüm önerilerini masaya getirdi ve bu konuda sunduğu yol haritası halen muhtemel çözüme dair tartışmalara yön veren en temel metinlerden biri. Bugün gelinen noktada Kaddafi ile bir çözümün mümkün olmadığının görülmüş olması, başından beri bu ihtimali zorlamamanın daha doğru olacağı anlamını taşımıyor. Bu bir diktatörü ve onun haklına karşı zalimce tutumunu onaylamak anlamına da gelmiyor. Bu noktada aksi bir tutumun, çok boyutlu ve değişkenli uluslararası krizleri askeri çözümlere hapseden yaklaşımları normalleştirerek çözümden çok karmaşaya ve yeni krizlere hizmet edeceği akılda tutulmalı. Bütün sürecin yönetimi, bu nedenle temkinli olmayı, süreci izlemeyi, seçenekleri açık tutumayı ve gidişata göre yeni yaklaşımlarla mevcut politikaları revize etmeyi gerektiyor. Önemli olan adım adım ilerlemek ve bu geçişleri güvenilirliği zedelemeden başarı ile hayata geçirmektir. Davutoğlu’nun son Libya gezisinde isyancılar tarafından çoşku ile karşılanması, 15 Temmuz’da İstanbul’da düzenlenecek Libya Temas Grubu toplantısı öncesi Ulusal Geçiş Konseyi’nin &uum