II

İslam Dünyası Parlak Geçmişini Arıyor (II)

Terör eylemini yapan örgütün adının bugün el-Kaide olması hiçbir şey ifade etmiyor. El-Kaide örgütünün yerine ETA’yı yahut Tamil gerillalarını koysak, ana ideolojik çerçeve değişmeyecektir. Çünkü el-Kaide’nin siyasi pragmatizmi ve ‘amaca götüren her araç meşrudur’ inancı, herhangi bir militan sağ ya da sol örgütten farklı değil. Geçen yazıda işaret ettiğimiz ‘yerinden edilmişlik hali’ni (homelessness) sadece zaman telakkisinde değil, aynı zamanda mekan algılamasında da yaşıyoruz. Müslüman toplumlar uzun bir süredir kendilerine ait bir mekanda yaşamıyorlar. Geleneğin nostaljik ve yer yer egzotik bir meta haline getirildiği günümüzde, sahih ve yerleşik bir mekanın nasıl olacağına dair temel referanslarımızı yitirmiş durumdayız. Modern mimarinin bir tarafta insanı yücelten öte tarafta onu yığın haline getirip yok sayan diyalektik mekan anlayışı, bize çarpık bir modernleşme serüveninin çarpık mekan koordinatları olarak yansıyor. Selimiye’yi, Galata Mevlevihanesi’ni, İshak Paşa Sarayı’nı, Karatay Medresesi’ni, Mostar Köprüsü’nü, Safranbolu evlerini inşa eden bir milletin torunları olan bizler bugün ne Müslüman ne de Avrupalı mekanlar inşa edebiliyoruz. İkisinden de uzak, ikisine de yabancı bir ruh haliyle, elimize geçen her fırsatı köksüz, temelsiz, nakışsız, ruhsuz binalar yapmak için kullanıyoruz. Bunda ne Karadenizli inşaat ustasının ne de Güneydoğulu sıvacının bir suçu var. Bunlar, çarpık mekan telakkimizin taşa, sıvaya, boyaya yansımış hali.