Pek çok açıdan zor bir yılı bitirirken bu yılın etraflı bir muhasebesini yapmak icap ediyor. SETA olarak 2018 yılından bu yana geride bıraktığımız yılın değerlendirmesini yapmaya ek olarak bir sonraki yıla dair stratejik öngörüler içeren bir yayını da neşrediyoruz. Bu yıl da 2024 yılına dair öngörüleri içeren altıncı “SETA Güvenlik Radarı 2024” yayınlandı. Güvenlik Radarını ortaya çıkarırken öncelikle Türkiye’nin stratejik yönelimi, jeopolitik ortamı, güvenliği ve dış politikası açısından en önemli ve öncelikli gördüğümüz konuları tespit ediyoruz. Bu konu başlıkları altında, bitirmekte olduğumuz yıl içerisinde gerçekleşen önemli gelişmeleri özetledikten sonra konunun temel dinamiklerini tespit ve tahlil ediyor, en son da bir sonraki yılda bu temel dinamiklerin nasıl dönüşeceğine dair öngörülerde bulunuyoruz. Radar’da 2024 yılına dair öngörülerimizin bir kısmına bu yazının fiziki sınırları el verdiği ölçüde yer vermeye çalışacağım.
🛡 SETA Security Radar | Türkiye’s Geopolitical Landscape in 2024
📥 You can review the study or download the full PDF version (106 pages | 9.75 MB) for free 🔗 https://t.co/AuwLuqBM2p #Türkiye
👥🖊 @muratyesiltas , Bilgehan Öztürk, @Gloria_Shkurti @dr_murat_aslan @KGKutluhan… pic.twitter.com/MDWSgttgYi
— SETA (@setavakfi) December 28, 2023
Öncelikle Türkiye’nin de bir ülke ve aktör olarak içinde/bünyesinde var olduğu ve hareket ettiği uluslararası ortam hâlihazırda istikrarsız, savaş ve çatışmalar da yayılma eğilimi gösteriyor. Çok kısa bir zaman zarfında farklı büyüklükte ve yoğunlukta olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde 78 adet çatışma ya aktif hale geldi ya da sıfırdan ortaya çıktı. 7 Ekim’den bu yana İsrail’in Gazze’de sürdürdüğü etnik temizlik ve soykırım da pek çok yeni ve beklenmedik fay hatlarının aktif hale gelmesini tetikleyecek potansiyele sahip. Buna ek olarak küresel pandemiden bu yana var olan ekonomik milliyetçilik ile özellikle Batıda yükselişte olan aşırı sağ siyaset bir arada düşünüldüğünde çatışma ve istikrarsızlığın artacağı bir uluslararası ortam senaryosu güçleniyor. Büyük güç mücadelesinde San Francisco’daki Şi Cinping ile Biden arasındaki zirvede “yumuşama” ve “gerilimi düşürme” sinyalleri alınsa da Şi’nin Biden’a “Tayvan’ın anakara ile bütünleşmesi” yönündeki kararlılığını belirtmesi, 2024’te Tayvan eksenli gerilimin artabileceğini düşündürüyor. Tayvan’ın 2024’te seçime gidecek olması da Tayvan merkezli gerilim ihtimalini artıran unsurlardan.
Hem Türkiye’yi hem de dünyayı çok yakından ilgilendiren Ukrayna savaşında ise kritik bir eşiğe gelindi. Savaşın ne yöne evrileceği ABD’de Ukrayna için öngörülen savunma bütçesinin onaylanmasına bağlı. Kongre’nin özellikle Cumhuriyetçi üyelerinin vetosu sebebiyle tehlikeye giren askeri yardım olmaksızın Ukrayna’nın savaşı sürdürme ihtimali bulunmuyor. Avrupa ülkelerinin kendi stoklarındaki silah ve mühimmat miktarı ile mali kaynakları, Ukrayna’nın Rusya karşısında desteklenmesine yetmeyecek. Dahası ABD’nin fiilen Ukrayna’nın savaş gayretini desteklemediği bir senaryoda Avrupa ülkelerinin savaşı destekleme noktasındaki siyasi kararlılığı da ortadan kalkacaktır. Buna bir de Trump’ın ABD başkanlığını yeniden kazanması senaryosu eklendiğinde ABD’nin Avrupa güvenliğine taahhüttü ve sadakatinin son derece zayıfladığı, Avrupa’nın Rusya ile baş başa kaldığı ve nihayet Rusya ile Ukrayna üzerinden jeopolitik bir anlaşmaya varmak zorunda olacağı bir tablo karşımıza çıkıyor.
Türkiye ise hem küresel hem de bölgesel anlamda savaş ve çatışmaların yaygın olacağı bir ortamda stratejik istikrarı inşa etmek için aktif çaba gösterecek. Ukrayna’da hangi senaryo gerçekleşirse gerçekleşsin Türkiye, gerilimi düşürmek, ateşkesi sağlamak ve arabuluculuk yönünde çaba sarf edecek, Ortadoğu’da da Mısır, Ürdün, Filistin Yönetimi, Suudi Arabistan ve Katar başta olmak üzere bölge ülkeleriyle diplomatik koordinasyonunu sürdürüp İsrail üzerinde baskı oluşturmaya çalışacaktır. Bu yazıda ancak kısıtlı bir özetine ve bir kısmına yer verilen analiz ve stratejik öngörüler çok daha geniş haliyle “SETA Güvenlik Radarı 2024” yayınımızda bulunmaktadır.
Raporun Ücretsiz PDF’i için bkz:
[Sabah, 30 Aralık 2023]