Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) son yılların sıcak başlıklarından olan Libya’yı farklı açılardan konu alan çok sayıda yayın ve analize imza attı.
Libya’da 42 yıl boyunca iktidarını koruyan Muammer Kaddafi’ye karşı başlatılan gösterilerin 17 Şubat 2011’de silahlı mücadeleye ve sonrasında iç savaşa evrilmesinin ardından 19 Mart 2011’de Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen toplantıyla ülkeye uluslararası müdahalenin yolu açıldı.
Kaddafi’nin 20 Ekim 2011’de devrilmesinden sonra ülkedeki çalkantılı durum 7 Temmuz 2012’deki seçimlerle bir süre aşılsa da Mayıs 2014’te emekli General Halife Hafter’in başlattığı darbe girişimi bu Kuzey Afrika ülkesini yeni bir bilinmeze sürükledi. Adeta siyasi bir kaosun yaşandığı Libya’da bölgesel ve uluslararası güçlerin desteklediği gruplar, iktidar ve ekonomik kaynaklar için silahlı ve kanlı çekişmeyi sürdürüyor.
Libya’nın BM tarafından tanınan meşru hükümeti Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanı Faiz Serrac’ın 27 Kasım 2019’da Türkiye’ye yaptığı ziyarette iki ülke arasında “Güvenlik ve Askeri İşbirliği Mutabakat Muhtırası” ile Türkiye ve Libya’nın uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarının muhafazasını hedefleyen “Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası” imzalaması Libya meselesini Akdeniz’deki enerji hareketliliği özelinde dünya kamuoyunun gündemine tekrar taşıdı.
SETA tarafından hazırlanan “BAE ve Suudi Arabistan’ın Libya Krizine Müdahalesi – Halkın İradesine Darbe Siyaseti” başlıklı analizde, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)- Suudi Arabistan ekseninin Orta Doğu’daki demokratik halk hareketlerine, özellikle Libya’daki meşru hükümete karşı izledikleri darbeci siyasetin açılımları irdelendi. Prof. Dr. Muhittin Ataman ve Mehmet Ali Karaduman tarafından kaleme alınan analizde, BAE ve Suudi Arabistan’ın Libya devrimine bakışları ve bu iki ülkenin Hafter’e destek stratejileri, desteğin nedenleri ve çeşitleriyle birlikte incelendi.
Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da demokratik yönetimlerin artması durumunda BAE ve Suudi Arabistan rejimleri için ciddi bir tehdit ortamının oluşmasına neden olacağına vurgu yapılan analizde şu ifadelere yer verildi:
“Libya iç savaşında da pek çok uluslararası hukuk kuralını ve insan hakları ilkesini ihlal eden bu iki devlet gayrimeşru siyasetlerine kılıf olarak ileri sürdükleri Müslüman Kardeşler başta olmak üzere radikal İslami gruplarla mücadeleyi ön plana çıkarmaktadır. Onlar için Hafter bu mücadelelerinde güvenilir bir ortaktır.”

Libya’da yeni denklem
SETA tarafından hazırlanan, “27 Kasım Anlaşmasından Berlin Konferansı’na Libya’da Yeni Denklem” başlıklı analizde ise Türkiye’nin Libya’da attığı adımlar, bölgesel ve küresel aktörlerin Libya politikası ve Libya krizinin geleceği değerlendirildi.
Veysel Kurt’un kaleme aldığı analizde, Libya’daki krizin evrimi, yerel aktörler ve güç dağılımı, Türkiye-Libya anlaşması ve yansımaları, Türkiye-Libya anlaşması sonrasında uluslararası aktörlerin tutumları ayrı başlıklar altında incelendi.
Analizde, “Türkiye’nin çatışmayı durdurarak bir çözüme ulaşma çabası birincil önceliği olsa da çatışmaların farklı düzeylerde devam etmesine hazırlıklı olması gerekmektedir” değerlendirmesi yapıldı.
Yücel Acer’in, ” Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Türkiye-Libya Mutabakatı” başlıklı analizde de Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanı sorunları Türkiye ile Libya arasında imzalanan mutabakattan kaynaklanan yeni gelişmeler çerçevesinde irdelendi.
Çalışmada, Libya’ya ilişkin sorunların esası, sınırlandırma sorunun yansımaları, sınırlandırmanın prensipleri ve uygulanması, Türkiye-Libya mutabakatı ve önemi ve sürece ilişkin öngörüler paylaşıldı.
Analizde şunlar kaydedildi:
“Türkiye, Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasının hangi prensipler temelinde ve nasıl yapılması gerektiğine dair görüşlerini bir diğer ülkeyle antlaşma yaparak bir oranda kabullendirmiş ve uygulayabilmiş gözükmektedir. Bu durum Türkiye’nin özellikle Kıbrıs Adası ve Yunan Adaları’nın deniz yetki alanlarının sınırlandırılması konusundaki tutumunu hem diğer ülkeler nezdinde hem de muhtemel yargısal süreçler önünde güçlendiren bir unsur oluşturmaktadır.”
“Berlin’deki Libya Konferansı Işığında Almanya’nın Dış Politika Geleneği ve Dönüşümü” başlık perspektifte ise Berlin’de gerçekleştirilen liderler zirvesinin hedefleri, Almanya’nın bu zirveye ev sahipliği yaparak ulaşmak istediği netice, Türkiye, Rusya ve Almanya’nın küresel ve bölgesel krizlere bir çözüm inisiyatifi oluşturup oluşturamayacağı tartışıldı.
“Devrim Sonrası Türkiye’nin Libya Politikası – Kırılmalar ve Riskler” başlıklı yazıda da devrim sonrası Ankara’nın Libya politikası, krizin yerel ve uluslararası dinamikleri açısından Türkiye’yi bekleyen riskler, Libya’daki yerel ittifakların nasıl bir görüntü sergilediği ve kimlerden oluştuğu ele alındı.
Libya konusunda tarafların politikaları analiz edildi
SETA’nin Libya konusunda yaptığı çalışmalarda ayrıca tarafların politik görüşlerini ele alan analizler de yayınlandı.
” Avrupa Birliği’nin Libya Politikası” başlıklı yazıda 2011 sonrası AB’nin Libya politikasının nasıl şekillendiği, AB için Libya’nın stratejik öneminin ne olduğu, son dönemde AB’nin Libya’daki taraflara yönelik tutumunun nasıl olduğu, Libya konusunda Fransa ve İtalya arasındaki ihtilafın AB’nin Libya politikasını nasıl etkilediği sorularına da yanıt arandı.
“Fransa’nın Libya Politikası” başlıklı perspektifte Kaddafi sonrası dönemde Fransa’nın Libya’daki resmi pozisyonu, Fransa’nın Libya’da fiilen nasıl bir politika izlediği, Fransa’nın Libya’daki çıkarları tahlil edildi.
“İtalya’nın Libya Politikası” başlıklı analizde de İtalya’nın Libya politikasında ön plana çıkan temel unsurlar, İtalya ile Fransa’nın Libya konusunda ne tür anlaşmazlık yaşadığı, Türkiye ile Libya arasındaki anlaşmaya İtalya’nın tepkisinin nasıl olduğu ve Libya sorununda Türkiye ile İtalya’nın iş birliği yapma olasılığı tartışıldı.
” İngiltere’nin Libya Politikası” değerlendirmesinde ise İngiltere-Libya ilişkilerinin geçmişte nasıl bir seyir izlediği, İngiltere’nin şu anda Libya’ya yönelik nasıl bir politika izlediği, iki ülke arasındaki ticaret hacminin temel dinamikleri, Türkiye’nin Libya’ya asker göndermesine İngiltere’nin tepkisi, Türkiye ve İngiltere’nin Libya’da birlikte çalışıp çalışamayacağı da detaylı bir şekilde analiz edildi.
Libyalı karar alıcı ve siyasetçilerin görüşlerine yer verildi
Emrah Kekilli tarafından kaleme alınan, “Askeri ve Siyasi Çözüm Arasında Libya Krizinin Geleceği” başlıklı analizde, Halife Hafter’in Trablus’a saldırısıyla yeni bir aşamaya geçen Libya krizindeki son durumu incelendi. Analizde, Halife Hafter’in Trablus’a saldırısının Libya’daki dengeleri nasıl değiştirdiği, konuya dair bölgesel ve küresel aktörlerin pozisyonları ve Libya krizinin geleceği, birebir görüşme yapılan yüz kadar Libyalı karar alıcı ve siyasetçinin görüşlerine yer verildi.
Kekilli’nin kaleme aldığı “Ortadoğu Siyasetinde Medhali Selefiliğin Rolü – Libya, Mısır ve Yemen” ve “Türkiye-Libya İlişkileri: Kriz Alanları ve İş Birliği İmkanları” başlıklarını taşıyan diğer iki analizde ise BAE liderliğindeki bölgesel eksenin Suudi Arabistan üzerinden Selefiliği kendi bölge stratejisi için araçsallaştırması ve Türkiye-Libya ilişkilerinin önündeki kriz alanları ve krizlerin yönetilmesi durumunda muhtemel iş birliği imkanları değerlendirildi. Ayrıca Türkiye’nin Libya’ya asker gönderme tezkeresine ve Palermo Konferansı ile Libya’daki krizin geleceğine ilişkin görüşlere de yer verildi.
[AA, 18 Şubat 2020]
Etiketler:
- 5 Soru
- Haber
- 10 Ekim 2013 Libya Darbe Girişimi
- 16 Mayıs 2014 Libya Darbesi
- 17 Aralık 2015 Libya Siyasi Anlaşması (LSA) | Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH)'nin Kuruluşu
- 17 Şubat 2011 Libya Devrimi
- 1774 Vahhabi İsyanı
- 18 Aralık 2010 Tunus Devrimi | Yasemin Devrimi
- 1979 İran Devrimi
- 2 Ocak 2020 Libya'ya Asker Gönderilmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi
- 20 Mart 2003 Irak Savaşı
- 25 Ocak 2011 Mısır Devrimi
- 27 Kasım 2019 Türkiye-Libya Deniz Yetki Alanları Sınırlandırması Mutabakatı
- 3 Temmuz 2013 Mısır Askeri Darbesi
- ABD
- ABD-İsrail-Mısır-Suud-BAE Ekseni
- Abduh Fari
- Abdulaziz bin Baz
- Abdulaziz bin Suud
- Abdülfettah es-Sisi
- Abdulhakim Mısri
- Abdullah Azzam
- Abdullah Cubeyr
- Abdurabbu Mansur el-Hadi
- Abdurrahman Dusri
- Abdurrauf Kara
- Abu Dabi Veliaht Prensi
- Afganistan
- Afrika
- Akdeniz
- Al-i Şeyh
- Alman Dış Politikası
- Almanya
- Almanya Dış Politikası
- Almanya-Libya İlişkileri
- Almanya'nın Libya Politikası
- Arap Baharı
- Arap Baharı Süreci
- Askeri Operasyon
- Ateşkes
- Avad Karni
- Avrupa
- Avrupa Birliği (AB)
- Baas Partisi
- BAE Veliaht Prensi
- Batı
- Bingazi
- Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)
- Birleşik Krallık | Britanya | İngiltere
- Birleşik Krallık-Libya İlişkileri
- Birleşik Krallık'ın Libya Politikası
- Birleşmiş Milletler (BM)
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK | UNSC)
- BM Libya Özel Temsilcisi
- Bölgesel Aktörler | Küresel Aktörler
- Britanya
- Bunyan Marsus
- Büyük Alimler Heyeti
- Cami Selefilik
- Cami Selefilik Nedir?
- Cihatçı Selefilik
- Cumhurbaşkanı Yardımcısı
- DEAŞ | DAESH | DAEŞ
- Devlet Dışı Silahlı Aktörler (DDSA)
- Dijital Medya
- Diplomasi
- Doğu Akdeniz
- Doğu Akdeniz Doğalgazı
- Doğu Akdeniz Dosyaları
- El Ezher
- Emmanuel Macron
- Eşref Miyar
- Eymen Saidi
- Eymen Zevahiri
- Faiz
- Fayiz es Serrac
- Fransa
- Fransa-Libya İlişkileri
- Fransa'nın Libya Politikası
- Fuat Oktay
- Gassam Selame
- Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY)
- Halid Fircani
- Halife Hafter
- Hişam Bili
- I. Berlin Konferansı | 19 Ocak 2020 BM Libya Ateşkesi Berlin İstişare Toplantısı
- II. Körfez Savaşı (20 Mart 2003)
- İktidar
- İngiltere
- İnsan Hakları
- Irak
- İsrail
- İtalya
- İtalya Dış Politikası
- İtalya-Libya İlişkileri
- İtalya'nın Libya Politikası
- Kıta Sahanlığı
- Kuzey Afrika
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)
- Lejyoner
- Libya
- Libya Barış Süreci
- Libya Dosyaları
- Libya İç Savaşı
- Libya Krizi
- Libya Siyaseti
- Libya Tezkeresi
- Libya Türk Askeri Üssü
- Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH)
- LSA
- Mahmud Amir
- Mahmud Lutfi Amir
- Mahmud Mısri
- Mecdi Haffale
- Medhali Selefilik
- Medhali Selefilik Nedir?
- Mısır
- Muammer Kaddafi
- Muhammed Ahmed Raşid
- Muhammed Aman Cami
- Muhammed Ankar
- Muhammed bin Abdulvahhab
- Muhammed bin Dahlan
- Muhammed bin İbrahim Abdullatif
- Muhammed bin Salih Useymen
- Muhammed bin Selman bin Abdülaziz el-Suud (MBS)
- Muhammed bin Surur
- Muhammed bin Zayed El Nahyan (MBZ)
- Muhammed Kutub
- Muhammed Raslan
- Muhammed Zagbi
- Münhasır Ekonomik Bölge (MEB)
- Müslüman Kardeşler | İhvan-ı Müslimin
- Mustafa Udvi
- Nadir Umrani
- Nasır Amr
- Nasruddin Elbani
- Nijerya
- On İki İmam
- Orta Afrika
- Ortadoğu
- Palermo
- Paralı Asker
- Petrol ve Doğalgaz Rezervleri
- Radikalleşme
- Reformist Selefilik
- Ruhullah Musavi Humeyni
- Rusya
- Saad Berik
- Saddam Rejimi
- Sahva Selefiliği Nedir?
- Sahva Selefilik
- Sefer Havali
- Selefi
- Selefi Akım
- Selefi Nedir?
- Selefilik
- Selman Avde
- SETA
- SETA 5 Soru
- SETA Analiz
- SETA Çalışmaları
- SETA Perspektif
- Şeyh Muhammed Nasruddin Elbani
- Şeyh Rebi Hadi Medhali
- Sih Şuab Camii
- Şii
- Soru-Cevap
- Sosyal Medya
- Sünni
- Suriye
- Sururi Selefilik
- Sururi Selefilik Nedir?
- Suudi Arabistan
- Suudi Arabistan Veliaht Prensi
- Suudi Arabistan-BAE İlişkileri
- Talat Zehran
- Tarık Dırman
- TDP
- Trablus
- Tunus
- Türk Dış Politikası
- Türk Kıta Sahanlığı
- Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)
- Türkiye-Libya Anlaşması
- Türkiye-Libya İlişkileri
- Türkiye'nin Doğu Akdeniz Politikası
- Türkiye'nin Libya Politikası
- Türkiye'nin Ulusal Güvenliği
- Ulusal Çıkar
- Ulusal Güvenlik
- Uluslararası Hukuk
- Uluslararası İlişkiler
- Ürdün
- Usame bin Ladin
- Usame Kavsi
- Yahya Hucuri
- Yaptırımlar
- Yemen
- Yunanistan
- Zeytuna Medresesi