Semerkand Zirvesi ve Türkiye’nin Yeri

Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz iki gün Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) Semerkand Zirvesi’ne katıldı.

Türkiye’nin 2012’de “diyalog ortağı” olduğu ŞİÖ zirvesine cumhurbaşkanlığı düzeyinde katılım sağlaması kadar Erdoğan’ın Putin dahil liderlerle masadaki sohbeti de dikkatleri üzerinde topladı. Rusya’nın Ukrayna işgali sonrası uluslararası diplomasideki etkisini pekiştiren Erdoğan’ın ŞİÖ’de gördüğü büyük ilgi aslında kimseyi şaşırtmadı. Türkiye’nin etkin ve dengeli yaklaşımı hem Ukrayna’nın güvenini sağladı hem de Rusya ile konuşabilen tek güç konumuna geldi. Erdoğan, zirvede Türkiye’nin Yeniden Asya girişimi çerçevesinde ŞİÖ ve üyeleri ile daha geniş işbirliği arayışını dillendirdi.

ŞİÖ’yü Türkiye’nin “Asya’ya açılan pencerelerinden birisi” olarak niteleyerek küresel sorunlar karşısında duvarların yükseltilmesini eleştirdi: “Amacımız bölgemiz ve ötesinde barış çemberi oluşturmaktır… Ekonomik durgunluk, tedarik zincirlerindeki aksamalar, terörizm gibi nice imtihanla karşı karşıyayız. Bu sorunların üzerinden ancak çözüm anlayışı ile gelebiliriz. Bu dönemde bazı ülkeler duvarlarını yükseltmeyi ve içe kapanmayı tercih etmiştir.” Semerkand Zirvesi’nde işbirliği çağrısıyla Erdoğan, Türk dış politikasının ölçeğini küresel ölçekte konumlandırma çabasına bir yenisini ekledi.

***

Batı medyasında “Batı karşıtı ittifak” olarak resmedilen ŞİÖ, genişlemeye devam ediyor. İran’ın katılımı ile 9 üyeye ulaşan ŞİÖ, bu zirvede ayrıca Mısır ve Katar’a diyalog ortağı statüsü verdi. Belarus’a tam üyelik; Bahreyn, Kuveyt, Maldivler, BAE ve Myanmar’a diyalog ortağı statüsünün verilmesiyle ilgili süreçleri başlattı. ŞİÖ’nün genişlemesini çekirdeğini Asya’nın oluşturduğu “Batı dışı dünyanın yükselişi” olarak değerlendirmek daha doğru olur. Rusya ve Çin’in henüz çekişme halinde oldukları ABD karşısında güçlerini birleştirmedikleri ortada. Moskova’nın Batı ile ilişkileri çok büyük bir kopuş yaşarken Pekin, Tayvan krizine rağmen ihtiyatlı davranıyor.

Nitekim, Semerkand Zirvesi’nde Rusya Cumhurbaşkanı Putin ile Çin Devlet Başkanı Şi’nin Ukrayna Savaşı sonrası ilk görüşmesi önemliydi. ABD ve AB’nin Rusya’ya yaptırımları karşısında Putin’in Şi’den beklediği desteği alamadığı görüldü.

Pekin, bu savaşın uluslararası sisteme getirdiği belirsizliklerden ve yeni risklerden mutlu değil. Diğer bir ifadeyle, Yeni Rusya ve Yeni Çin ideallerinin kendi özgün yollarından yürüdüğü açık.

***

Kılıçdaroğlu ve Alevilik Tartışmasında Yeni Boyut

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun 6’lı masaya ortak adaylık dayatması yeni bir söyleme ulaştı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kuşoğlu, Kılıçdaroğlu’nun adaylığının masada reddedilmesinin Türkiye için ne anlama geleceğinin iyi değerlendirilmesi gerektiğini söyledi: “Çalışkan, dürüst, birikimli bir devlet adamı. Buna rağmen olmazsa, Alevi olduğu için reddedildi algısı yerleşecek. Bunu toplum da demokrasi de hazmedemez. Bu durumda karşı çıkarlarsa masa dağılır.”

Bu cümleler muhalefet ve CHP cenahında Kılıçdaroğlu’nun Alevi olması sebebiyle aday olmamasını isteyenlere bir cevap olduğu kadar İyi Parti Genel Başkanı Akşener’in hamlelerini de sona erdirmeye yönelik bir argüman. Ayrıca, Kılıçdaroğlu’nun Alevi kimliği tartışmasını da yeni bir düzleme taşıyor.

6’lı masa genel başkanlarına dolaylı olarak “Yoksa demokrat değil misiniz?” sorgulaması yapıyor. Kuşoğlu, “Masa dağılır” tehdidini eksik etmiyor. Zaten bir süredir Akşener dışındaki genel başkanlar Kılıçdaroğlu’nun ortak adaylığını dayatmasına sessiz kalıyor.

Sanki CHP, 6’lı masayı masanın dağılması tehdidiyle, yani “beka sendromu” ile yönetir hale geldi…

[Sabah, 17 Eylül 2022]