Dünya üzerindeki 114 ülke ile ulaşım imkanına sahip İstanbul havalimanı önemli başarılara imza attı. 2019’da açılmasının ardından 2020-2021 döneminde salgın nedeniyle havalimanının potansiyeli tam olarak değerlendirilemedi. Ancak 2022’de 64 milyon yolcu ile İstanbul havalimanı, Avrupa’nın en fazla kişiye hizmet sunan destinasyonu oldu. 2023’te yolcu kapasitesini 74 milyona taşıyan havalimanı diğerlerine kıyasla yolcu sayısını hızla artırdı. İç yolcu hatlarına kıyasla daha çok dış hatlara hizmet veren İstanbul havalimanı 2022’de 48 milyon uluslararası yolcuya hizmet sundu. Aynı yıl dünyadaki en fazla yolcuya hizmet veren yedinci havalimanı olan İstanbul, uluslararası yolcu sayısında ise küreselde beşinci sırada yer aldı.
Dünyaya Açılan Kapı
200 milyonluk yolcu kapasitesiyle inşa edilen ve 10 milyar avroluk maliyetiyle devasa bir proje olan İstanbul havalimanı, modern Türkiye’nin dünyaya açılan kapısı konumuna erişti. Bunun bir göstergesi olarak Türk turizminin küresel sıralamalardaki yeri üst sıralara yükseldi. 2023’te 57 milyon turist ve 54,3 milyar dolar turizm geliriyle Avrupa’daki birçok ülkeyi geride bırakan Türkiye, İstanbul havalimanının potansiyelinden ciddi anlamda yararlandı. Ayrıca yap-işlet-devret modeliyle inşa edilen İstanbul havalimanı, kapasitesinin üzerine çıkması nedeniyle devlete açıldığı günden itibaren gelir sağladı. İstanbul havalimanından devletin kira geliri olarak 26 milyar avro gelir elde etmesi beklenmektedir. Ek olarak 1,6 milyar avro da vergi elde edilmiştir. Toplam tasarruf, gelir artışı ve üretim çıktısıyla havalimanın Türkiye ekonomisine katkısının 100 milyar avronun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
THY’nin Potansiyelini Artırdı
Küresel bir marka haline gelen ve Türk Hava Yollarının (THY) gelişimine de katkı sunan İstanbul havalimanı ihracat, üretim ve milli gelir gibi olguları da olumlu etkiledi. Toplam istihdamı 1 milyondan fazla artıran ve 25 milyar dolarlık milli gelir artışı sağlayan İstanbul havalimanı 4,5 milyar dolarlık ek ihracat yapılmasını sağladı. Mevcut ekonomik yararın yanı sıra küresel bir dev haline gelen THY’nin gelişimine havalimanı katkı sundu. Forbes’e göre küresel hava yolları arasında sekizinci sırada yer alan Türk Hava Yolları sunduğu hizmet kalitesiyle ilk beş havayolundan biri olmaya hazırlanıyor. 2023’te 20 milyar dolarlık değere ulaşan THY’nin yeni istihdam planı açıklaması da bu açıdan değerlendirildiğinde İstanbul havalimanının ortaya çıkardığı aktivizm daha iyi okunabilir. 2022’de küresel hizmet ihracatında 15,8 milyar dolarla başı çeken THY, otomotiv, imalat sanayii ve diğer alanlarda birçok firmayı geride bıraktı. İstihdam başına Türkiye’ye en fazla döviz geliri kazandıran firma olan THY’nin 2023’te 17 milyar dolar ve 2024’te 19 milyar dolar ihracat geliri sağlaması bekleniyor. Filosuna 300 uçak katmaya hazırlanan THY’nin artan iç havalimanı kapasitesinden iyi yönde etkilendiğini söylemek mümkün. İstanbul Havalimanı’nın hizmete açılmasıyla da THY’nin yolcu, hizmet, ihracat ve büyüme potansiyeli artırılmıştır.
Turizmde Sıçrama
İstanbul havalimanın ortaya çıkardığı diğer bir aktivizm alanı turizm olarak okunabilir. 2022’den başlayarak salgının etkilerinden arınan sektör büyük bir atılım gerçekleştirdi. 2023’te Cumhuriyet tarihinin en yüksek turist sayısı ve gelirine ulaşıldı. 57 milyon turist ve 54 milyar dolar gelirle Türkiye; Avrupa’da Fransa, İngiltere ve Almanya gibi aktörleri geride bıraktı. İstanbul en fazla turist çeken şehir olurken Antalya dünyada dördüncü sıraya yükseldi. İstanbul’un dünyada en fazla turist çeken şehir olmasında da İstanbul Havalimanı’nın yadsınamaz bir yeri bulunuyor. Metro ve ulaşım hat çeşitliliğinin artırılması da İstanbul’un bir turist başkenti olmasını sağladı. Gelecek yıllarda yapılan yatırımların bir çıktısı olarak İstanbul’un daha fazla öne çıkması beklenebilir.
Yatırımcı Çekiyor
İstanbul Havalimanı sadece turist veya transit yolcu sayısını artırmakla kalmadı, şehrin bir ihracat merkezi olarak gelişmesine de yardımcı oldu. 2023’te 110 milyar dolarlık ihracat yapan İstanbul, havalimanının potansiyelinden yarar gördü. Şehre yatırım yapacak olan yeni yatırımcılarında şehrin potansiyelini daha fazla görmesine fırsat sağlayan havalimanından en fazla ise merkezi hükümet yararlandı. 2019-2023 yılları arasında havalimanından
7 milyar dolarlık kira geliri elde edildiği tahmin ediliyor. Mevcut kira gelirine ek olarak vergi, hizmet bedeli ve diğer gelirleri de eklemek mümkün. Havalimanı oluşturduğu iktisadi aktivizmle hem Türkiye’nin küresel tanınırlığını güçlendirmiş hem de İstanbul’u dünyanın en fazla turist çeken şehri haline getirmiştir. 2023’te İstanbul’un 20 milyon turistten 21 milyar dolar gelir elde ettiği göz önüne alındığında sadece İstanbul şehri Mısır, Güney Kore ve Portekiz gibi ülkeleri turizm gelirinde geride bıraktı.
İstanbul ihracat açısından diğer ülkelerle değerlendirildiğinde turizm örneğinde olduğu gibi bir tablo karşımıza çıkıyor. Yunanistan, Arjantin ve Mısır gibi ülkelerin yıllık toplam ihracatlarından neredeyse daha fazla ihracat gerçekleştiren İstanbul bir üretim merkezi olarak beliriyor. Toplam üretilen milli gelir açısından da benzer bir eğilim mevcut. 2024’te İstanbul’un toplam milli gelire 402 milyar dolar katkı sunması ve Finlandiya, Yunanistan, Irak, İran, Mısır ve Macaristan gibi ekonomilerden daha büyük bir ekonomik büyüklüğe erişmesi bekleniyor. İstanbul havalimanı da mevcut İstanbul potansiyelinin gerekli şekilde geliştirilmesinde ve ulaşımın rahat şekilde devam etmesi açısından önem taşıyor.
[Yeni Şafak, 6 Mart 2024]
