Türk Hava Yolları (THY) hem ulusal hem de küresel ulaşım ağında önemli bir yer tutuyor. Elde ettiği gelir, sağladığı döviz girdisi, sunduğu hizmet kalitesi, ulaştığı ülke sayısı ve başarılı yönetim anlayışıyla THY küresel bir marka değeri olarak öne çıkıyor. 2022’de dünyanın en fazla yolcu taşıyan 9. hava yolu firması olan THY yeni uçak alımlarına hazırlanıyor. Küresel dünya devleriyle yarışmaya hazırlanan THY, Türkiye’nin de en başarılı şirketlerinden biri.
Küresel kriz
2020’de büyük bir krizle karşılaşan küresel hava yolu taşımacılığı gelirlerinin büyük kısmını kayıp ederek kötü bir dönem geçirdi. Ancak 2021’in ortalarından itibaren sektör tekrar toparlandı. Bu dönemde THY aldığı önlem ve yaptığı yatırımlarla küresel havayolu ulaşımındaki yerini hem sağlamlaştırdı hem de daha üst sıralara yükseltti.
Global karşılaştırma ve THY
Forbes’e göre THY, küresel havayolu firmaları arasında toplam değer, kar ve varlıklarıyla 8. sırada bulunuyor. 2023’de 20 milyar dolarlık değere, 2,8 milyar dolarlık kara ve 32 milyar dolarlık toplam varlığa ulaşan THY, Çin ve Kanada gibi ülkelerin havayollarını geride bıraktı. Toplam 40 binden fazla istihdamıyla diğer havayollarına göre daha az çalışan sayısına sahip THY, daha fazla gelir ve hizmet kalitesi sunarak büyük bir başarıya imza attı. Örneğin dünyanın en büyük 10. havayolu şirketi olan Air Canada 43 bin istihdam sağlamasına karşın 1,31 milyar dolarlık zarar açıkladı. Benzer şekilde küresel sıralamada 9. sırada yer alan China Southern Airlines 100 bin istihdam ile 4,8 milyar dolarlık zarar etti. Diğer havayollarında da THY’nin istihdam başına karlılık oranına sahip firma sayısı pek bulunmuyor. Özellikle gelişmiş ülke havayollarına kıyasla THY varlık yönetimi ve karlılık oranlarında daha başarılı bir performans gösteriyor. Dünyada 130’a yakın ülkeye uçuş gerçekleştiren THY en fazla ülkeye uçan havayollarından biri olarak birçok firmadan ayrışıyor. Air France, Emirates ve British Airways uçulan ülke sayısı açısından THY’nin alt sıralarında olsa da THY’yi yakalamaları pek mümkün gözükmüyor. Aynı zamanda en fazla destinasyona uçan ikinci büyük havayolu olan THY’nin ABD, Çin ve Kanada gibi ülkelere ait havayollarıyla rekabet içerisinde olduğu görülüyor. Küresel rekabetin oluşu ise THY’nin başarının altında yatan temel itici gücü oluşturuyor
Türkiye’nin başarısı
2022’de Türkiye toplam 90 milyar dolarlık hizmet ihracatı gerçekleştirdi. Toplam ihracat ise 254 milyar dolara yükseldi. Hizmet ihracatıyla birlikte toplam 344 milyar dolara yükselen ihracatta en fazla ihracat yapan firma ise 15,8 milyar dolarla THY oldu. THY’ye en yakın firma 6,3 milyar dolarla Ford Otomotiv olurken Türkiye Petrol Rafinerileri 4,1 milyar dolarla THY ve Ford Otomotivi takip etti. THY toplam ihracatın yüzde 4,6’sını tek başına yaparken birçok ekonomik sektörü geride bıraktı. THY’nin çıktı, kar ve değer açısından milyonlarca kişiye istihdam sağlayan sektörleri geride bırakması firmanın sahip olduğu potansiyeli bir kez daha gözler önüne serdi. Örneğin madencilik sektör ihracatını neredeyse ikiye katlayan THY istihdam başına en fazla döviz kazandıran şirket oldu.
2023’de Türkiye’nin toplam ihracatının 260 milyar dolara yaklaşması ve hizmet ihracatının 120 milyar dolar olması bekleniyor. 2022’deki gibi bir başarı düzeyinin yakalanması THY’nin 17,5 milyar dolar ihracat kapasitesine ulaşmasını mümkün hale getiriyor. THY’nin elde ettiği başarı düzeyini ülke bazında değerlendirdiğimizde ise Paraguay, Lübnan, Gürcistan ve Kırgızistan gibi aktörleri tek başına ihracat açısından geride bıraktığı görülüyor. Toplam firma değeri açısından değerlendirildiğinde de THY’nin Türkiye’ye komşu birçok ülkeden daha fazla yıllık ekonomik değer yarattığını söylemek mümkün. THY’nin yeni alacağı uçak filosu göz önüne alındığında ise 17,5 milyar dolarlık ihracatın orta vadede ikiye katlanması ve daha fazla dövizi ülkeye kazandırması beklenebilir. THY’nin uçak filosunun büyümesi ise daha fazla istihdam sağlayacağını ve havayollarını kullanım oranlarını yukarıya taşıyacağı da göz önünde bulundurulmalı.
Nasıl küresel marka haline geldi?
2003’de 10,4 milyon yolcu taşıyan, 65 uçağın hizmette olduğu, 150 milyon dolarlık kar düzeyine sahip ve 103 destinasyona ulaşan THY’nin nasıl bir küresel marka haline geldiği akademik araştırmalara ve kitaplara konu olması gereken önemli başarılardan biridir. Özellikle Türkiye’deki havalimanları sayısının artması ve firma yönetim anlayışının küresel bir vizyonla hareket etmesi THY’nin performansında kritik konuma sahiptir. 2003-2013 arasında toplam yolcu sayısı 10,4 milyondan 48,3 milyona çıkarken karlılık düzeyi büyük bir sıçrama göstermemiştir. Uçulan destinasyon sayısı 2013’de 243’e çıkarken 2022’de mevcut rakam 342’e yükselmiş ve küresel bir marka olan THY global bir üne kavuşmuştur. 2003-2023 döneminde iki yıl hariç zarar etmeyen bir firma olarak THY’nin performansı birçok şirketi geride bırakmıştır. Türkiye’nin kurumsal imajı açısından THY’nin ifade ettiği anlam ve değer ise karlılık oranlarının daha ötesindedir. Türk bayrağını dünyanın 130 ülkesine ve 342 destinasyonuna taşıyan THY, turizm sektörüyle birlikte ele alındığında daha fazla önem kazanmaktadır. Avrupa’nın en büyük turizm ülkelerinden biri olan Türkiye’nin 2023’de elde edeceği 54 milyar dolarlık turizm gelirinde THY’nin hizmet kalitesi ve seferleri büyük öneme sahiptir.
Afrika’da 39 ülke, 60 şehir ve 60 havalimanına uçuş gerçekleştiren ve kıtanın neredeyse her ülkesine uçuşu bulunan THY, Türkiye’nin ortaya koyduğu Afrika vizyonuna büyük katkı sağlamaktadır. Afrika’nın dünya ile bağlantısının güçlendirilmesinde, ulaşım ve ticaret hacminin artırılmasında ve kültürel yakınlaşmanın sağlanmasında THY’nin Türkiye-Afrika ilişkilerine katkısı büyüktür. Günümüzde Afrika ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin ulaştığı 30 milyar dolarlık büyüklükte THY uçuşlarının etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, küresel bir marka olarak Türk firmalarının, müteahhitlik hizmetlerinin ve turizmin hem kıtada hem de dünyada tanınmasında THY’nin yeri yadsınamaz. Firmanın ulaştığı küresel başarının temel nedenlerini ise şöyle özetlemek mümkündür;
- İstikrarlı kamu desteğinin varlığı ve ulaşılabilir havayolu hizmet politikası
- Küresel bir vizyona sahip şirket politikasının benimsenmesi
- Ulusal bazda havayolları altyapısının güçlendirilmesi
- Hizmet kalitesine odaklı yaklaşımın varlığı ve sürdürülmesi
- Kalitesi insan kaynakları politikasının benimsenmesi
- Global ölçekte rekabetin varlığı ve Türk Hava Yollarının rekabetçi hizmet politikası.
[Star, 15 Kasım 2023]
