Geçtiğimiz Cumartesi, TİM 23. Genel Kurulu kapsamında “İhracatın Şampiyonları Ödül Töreni”‘ni düzenledik. Adlarını 2015 yılında Türkiye genelinde ilk 10’a ve ayrıca 25 sektörde zirveye yazdıran firmalar, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve birçok Bakanın katılımıyla gerçekleşen törende ödüllerini aldı. Sahnenin yıldızı ilk 10 ihracatçımız, isimler anlamında aslında geçen yıldan çok farklı olmayan bir tablo çizerken, otomotiv sanayi ve elektronik/beyaz eşyanın domine ettiği bir görüntüye de yeniden şahit olduk.
Çeşitli vesilelerle işlediğim üzere 2015 yılı, ihracatçımız açısından küresel gelişmeler doğrultusunda oldukça meşakkatli geçti. Ve maalesef söz konusu koşullar, yeni yılda da öyle hemen ciddi iyileşmeler göstermezken, gelişmeleri veriler yoluyla aylardır takip etmekteyiz. Öte yandan, işin bizzat içindeki ihracatçının bu anlamdaki değerlendirmeleri de önem arz ediyor. TİM tarafından her çeyrek düzenlenen İhracatçı Eğilim Araştırması ise, bu bağlamda kıymetli bilgiler sunuyor. Dolayısıyla, en son sayısı Mayıs sonunda açıklanan araştırmanın, Ç1 gerçekleşmeleri ve Ç2 beklentileriyle ilgili neler söylediğine bakmakta fayda var.
DURAĞAN SEYİR
Dış ticaret verileri, yılın ilk çeyreğinde net ihracatın büyümeye katkısının yeniden yitirildiği ve hatta negatife döndüğü yönünde mesajlar veriyor. Bu dönemde ihracat kanadındaki nominal daralma birim değer düşüş kaynaklıyken, miktar tarafında ise artışı yavaşlayan bir görüntü tespit ediyoruz. Bu minvalde TİM Eğilim Araştırması’na baktığımızda da, ilgili dönemde uyumlu diyebileceğimiz bir resimle karşılaşıyoruz. Nitekim çalışma, yılın ilk çeyreğinin ihracatçılar açısından cansız bir seyir izlediği görünümünü çiziyor.
2016 yılı bütününe dair olarak ise, ihracatçıların kabaca yarısından çoğunun, Türkiye, Avrupa ve dünya ekonomilerinde herhangi bir değişim beklemediklerini söyleyebiliriz. “Daha iyi olacak-daha kötü olacak” dengesine bakarsak da, gerek içerideki gerekse dışarıdaki atmosfer için kötümser beklentilerin hafif galebe çaldığı gözleniyor. Dolayısıyla, “Ticaretin Nazı Geçer mi?” başlıklı makalemde de ortaya koyduğum üzere, bu yıl için parlak beklentiler yok.
ABD VE İRAN GÖZDE
İhracatın ekonomiye katkısının serpilebilmesi için, küresel konjonktürün düzelmesini ümit etmenin yanı sıra, yeni pazar ve katma değer ürün odaklı yaklaşımlara ihtiyacımız olduğunu nicedir konuşmaktayız. O halde ihracatçımız bu hususlarda ne tür ipuçları veriyor, bir bakalım.
Bu kapsamda araştırma verileri, ilk çeyrekte katılımcı firmaların %37’sinin yeni bir pazara girdiğini haber veriyor. 2015 genelinde, bu ortalama %39 idi. Örneğin; “2. çeyrekte ilk kez girmeyi planlandığınız pazarlar” sorusu da, bu bağlamda başka bir done sunuyor. Cevapları incelediğimizde, bölgesel kategoriler çerçevesinde, ihracatçıların gözünün ezici bir çoğunlukla AB’de olduğunu fark ediyoruz. Bunu izleyen grup Ortadoğu iken, sonrasında ise Afrika geliyor.
Ülkeler bazında bakarsak da, dikkat çekici bir veri mahiyetinde, en çok ayak basılması arzulanan ülke olarak tepede ABD’yi görüyoruz. Yeni pazar arayışlarında gönüllerde ikinci tahtı kuran ortak ise, İran… İran’ı çeşitli Avrupa destinasyonları takip ederken, Rusya artık biraz gerilerden geliyor. Araştırmaya katılan ilk 500’deki firmalar için ise, Fas’ın ön sıralarda olduğu bilgisi göze çarpanlardan…
HABERİNİZ VAR MI?
Öte taraftan yeni ürün deyince de, malum hemen Ar-Ge’den bahsedesimiz var. (İçeriği ve çıktıları başlı başına makale konusu olacağından oraya girmeyeyim ancak) buna bağlı olarak da, hükümetin bu faaliyetlere verdiği destekler akla geliyor. Bununla ilişkili en temel ve taze gelişmelerden biri ise, Şubat ayında Resmi Gazete’de yayımlanan Yeni Ar-Ge Kanunu… 1 Mart tarihinde yürürlüğe giren kanun, teknoloji geliştirme bölgelerinden araştırma-geliştirme faaliyetlerine kadar çok çeşitli maddeler içermekte… Özellikle tasarım ile ilgili hususlar, öne çıkan yeniliklerden.
İşte TİM’in söz konusu Eğilim Araştırması da, yeni kanuna dair farkındalığı ölçmek için özel bir soru barındırıyor. İhracatçıların konuyla ilgili bilgisi olup olmadığı sorgulandığında, sadece %34’lük kısmının yeni kanunu duyduğu ve içeriğini bildiği ortaya çıkarken, bilinirlik ilk 500’de yer alan firmalarda %46 oranıyla daha güçlü. Elbette bunun, sektörlerin Ar-Ge alakalarıyla da yakından ilişkisi vardır ancak genel ilginin pek güçlü olmadığı da ortada.
Nitekim “Duydum fakat incelemedim” diye cevap veren firmalar %37 oranındayken, katılımcı firmaların %30’u “Böyle bir şeyi ilk defa duyuyorum” diyor.
O halde bu vesileyle bir kez de bu köşeden duyurmuş ve firmalarımızı desteklerin içeriğini incelemeye davet etmiş olalım.
Not: İhracat şampiyonları ile ilgili detaylı bilgileri, TİM tarafından yayınlanan “Türkiye’nin İlk 1000 İhracatçı Firması” Araştırması’nda bulabilirsiniz.
[Yeni Şafak, 7 Haziran 2016]7
