Doğu Akdeniz’de Mısır’ın Yeni Tutumu

Bundan üç yıl kadar önce Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye karşı bir kuşatma operasyonu vardı. Türkiye’nin deniz yetki alanlarını daraltacak Yunan formülü neredeyse tüm aktörler tarafından benimsenmiş gibiydi. “Sevilla haritası” denilen saçmalık, sanki gerçek bir uluslararası hukuk metni gibi görülüyordu.

Türkiye’nin özellikle Suriye cephesindeki meşguliyetini fırsata dönüştürmek isteyenler, Türkiye’yi Doğu Akdeniz’den dışlayabileceklerini düşünüyordu. Ama Türkiye, Suriye cephesini düzene sokup da dikkatini Doğu Akdeniz’e çevirdiğinde bütün resim altüst oldu. Önce Libya ile bir mutabakata varıldı. Sonrasında bu mutabakatı güvence altına almak adına Libya’daki hükümete askeri destek verildi.

Türk donanması o zamana kadar Doğu Akdeniz’de savunmacı bir strateji izlerken bir anda düzenleyici role geçiş yaptı. Arama faaliyetlerine hız verildi. Başta Fransa olmak üzere Batı dünyasından gelen birkaç baskı denemesi ise başarıyla püskürtüldü.

Geriye fazla bir seçenek kalmıyor. Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarından faydalanmak isteyen herkes öyle ya da böyle Türkiye’nin rızasını almak zorunda olduğunu anlamaya başladı. Mısır’daki yönetim ile Ankara arasındaki gerginliğe rağmen Mısır, Türkiye’nin formülünü benimsemek durumunda kaldı.

Zaten Türkiye’nin formülü, Mısır için daha kârlı bir formüldü. Mısır’a daha geniş bir yetki alanı sunuyordu. Ama Mısır hem Türkiye’ye karşı tutumundan hem de Türkiye formülünü o tarihlerde gerçekleşebilir görmediğinden Yunan formülünü benimsemişti.

Şimdi ise Türkiye ile beraber hareket etmenin kendisi için hem daha kârlı hem de mümkün olduğunu anladı. Tavır değişikliğinin temel nedeni budur.

Uluslararası hukuk sizi her türlü haklı gösteriyor olabilir. Ancak bunu siyasi gücünüz ve askeri kuvvetinizle koruma becerisine sahip olmadığınız müddetçe bunun bir önemi yoktur. Diplomasinin bir anlamı vardır ama güçle desteklenmediği müddetçe işlevsizdir. Büyük Friedrich’in dediği gibi, “Silahsız diplomasi enstrümansız müzik gibidir”.

Türkiye bu tür zorlayıcı diplomasinin en iyi örneklerini veren bir ülke haline geldi. Zaten bu da diğer aktörlerin dikkatinden kaçmıyor. Rusya, Türkiye ile pazarlık yapılabileceğini ve Türkiye’nin bu müzakereleri bağımsız iradesi ve gücüyle sürdürebileceğini görüyordu. Şimdi buna Doğu Akdeniz’de Mısır da eklenmek üzere.

İsrail’i sorarsanız onlar zaten durumun farkında. Kendi gazlarını ihraç etmek ve Doğu Akdeniz’deki statüyü sürdürmek için Türkiye’ye muhtaç olduklarını biliyorlar. Daha da önemlisi, Türkiye’yi devre dışı bırakma planlarının pratik olmadığını gördüler. Bundan sonrası al-ver müzakeresidir.

[Sabah, 9 Mart 2021]