Budapeşte’ye ‘Geliştirilmiş Stratejik Ortaklık’ Ziyareti

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın heyetiyle dün Budapeşte’deydik. Bu ziyaret Erdoğan’ın 2023’te Macaristan’a ikinci ziyareti. Önceki ziyaret 20 Ağustos’ta Macaristan’ın kuruluş günü kutlamalarına katılım için yapılmıştı. Yine, Macar Cumhurbaşkanı Novak ve Başbakan Orban da bu yıl Türkiye’yi ziyaret etmişlerdi. Dünkü ziyaret 18 Aralık 1923’te Türkiye ile Macaristan arasında imzalanan Dostluk Anlaşması’nın yüzüncü yılına denk geldi. Ziyarette Erdoğan’ın Novak ve Orban ile ikili görüşmelerinin yanı sıra 8 bakanın katılımı ile 6. Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konsey toplantısı gerçekleştirildi. 2024 Türk-Macar Kültür Yılı’nın açılışı yapıldı. Macar tarafı at, Türk tarafı Togg hediyesi sundu. 2013’teki ilk YSDK Toplantısı’ndan itibaren Ankara ile Budapeşte arasında birçok konuda güçlü bir işbirliği perspektifi öne çıktı. İkili ilişkiler “geliştirilmiş stratejik ortaklık” aşamasına vardı.

***

Türkiye, Macaristan’ın NATO, OECD ve DTÖ’ye girişini desteklerken; Macaristan, Türkiye’nin AB üyeliğinin önde gelen savunucularından. Ayrıca Macaristan, 2018 yılından beri Türk Devletleri Teşkilatı’nın gözlemci üyesi durumunda. Erdoğan- Orban arasındaki lider diplomasisi iki ülkenin bazı kritik konularda dayanışmasını beraberinde getirdi. AB’nin geleceği, terörle mücadele, göçmenler, enerji güvenliği ve Rusya ile ilişkiler gibi.

Mayıs 2023 seçimleri öncesinde “Erdoğan’ın kazanması için dua ediyorum” diyen Orban, Erdoğan’ın seçim zaferini ilk tebrik eden ve yemin törenine katılan hükümet başkanları arasındaydı. Orban, Türkiye’nin Avrupa (AB) için öneminin en fazla farkında olan Avrupalı siyasetçilerin başında geliyor. Nitekim birçok Avrupa başkentinin aksine Budapeşte, 2019 Barış Pınarı Harekâtı’na destek vermişti. Bu harekâtın Avrupa’ya daha fazla düzensiz göçü engelleyeceği fikrini savunan Orban, AB’den Suriye’nin kuzeyinde altyapı oluşturması için Türkiye’ye finansal destek vermesini istemişti. Yine İsveç’in NATO’ya katılımı konusunun Türkiye ve Macaristan parlamentolarında olması da bir tesadüf sayılmamalı.

***

Ankara ile Budapeşte arasındaki ileri stratejik ortaklığın alanları olarak savunma, enerji ve ticaretten bahsedilebilir. Macar ordusunun modernizasyonunun 2026’ya kadar tamamlanması bekleniyor. Bu da iki ülke arasında savunma ortaklıklarını daha ileri taşıma fırsatı sunmaktadır. Ejder Yalçın zırhlı araçlarının Macaristan’da üretilmesi kararlaştırılırken SİHA satışı da bir süredir gündemde. Bu ziyarette ikili ticaret hacmini 6 milyar dolara taşıyacak anlaşmalar da imzalandı. Enerji konusuna gelince, bu yıl BOTAŞ ve MVM arasında doğalgaz ihracat (300 milyon metreküp) anlaşması imzalanmıştı. Ayrıca, Türkakım’ın iki ülke enerji denklemine daha güçlü şekilde katılımı ve genişletilmiş LNG ihracat anlaşmaları söz konusu olabilir. İkili ilişkileri daha ileri taşıyan bu ziyaret Türkiye ve Macaristan arasındaki giderek ortaklaşan bir siyasi perspektife de işaret etmektedir. Türkiye’nin stratejik otonomisinin Macaristan tarafından örnek alındığı söylenebilir. Budapeşte’nin AB içindeki muhalif konumu ve “Doğu açılımı” bunun bir işareti olarak görülebilir. Son BM Genel Kurulu’ndaki Gazze oylamasında Macaristan’ın çekimser konuma geçmesi de en farklı davranılan bir politikada yakınlaşma olarak görülebilir.

Not: Türkiye ve Macaristan ikili ilişkilerinin geleceği için SETA’dan yayımlanan “Kültürel Bağlardan Stratejik Ortaklığa” (Yusuf Yusufoğlu) perspektifine bakılabilir.

[Sabah, 19 Aralık 2023]