Perspektif: 2023 Eğitim Vizyonunda Özel Eğitim

Özel eğitim okulları ve sınıflarında uzun yıllar yaşanan deneyimler, bilimsel araştırmaların sonuçları ve 1960’lı yıllarda başlayan ayrımcılıkla mücadele eden toplumsal hareketler özel gereksinimli bireyleri ve ailelerini eğitimde eşitlik ve hak arayışı yönünde etkilemiştir. Aileler çocuklarının genel eğitim sınıflarında tipik gelişim gösteren akranlarıyla birlikte eşit eğitim fırsatlarına sahip olmaları yönünde girişimlerde bulunmuşlardır. Bu girişimler sonucu hız kazanan yasal düzenlemeler özel eğitim alanının gündemine “kaynaştırma” kavramını getirmiştir. Amerika’da başlayan ve kısa sürede Avrupa ve diğer ülkelerde de etkileri görülen insan hakları ve eşitlik temelli uygulamalar, yıllar içerisinde bir dizi uluslararası sözleşme ve bildirgeyle teminat altına alınmıştır. Özel gereksinimi olan çocukların gerekli destek eğitim hizmetleri sağlanarak tam ya da yarı zamanlı olarak normal gelişim gösteren akranları ile bir arada eğitim öğretime dâhil edildiği kaynaştırma uygulamaları 1990’lı yıllara kadar sürdürülmüştür. 1994’te yayımlanan Salamanca Bildirisi “kaynaştırma” kavramının yerine “bütünleştirici/kapsayıcı eğitim” kavramını gündeme getirmiştir. Bütünleştirici eğitim, özel gereksinimli çocukları akranlarıyla aynı sınıflara yerleştirmenin ötesinde eğitim sisteminin tüm çocuklar için uygun hale getirilmesidir. Özel yetenekli bireylerin eğitimi için alınan önlemler özel eğitimde yaşanan değişimden etkilenerek ayrı okullardan kaynaştırmaya ve bütünleştirmeye doğru bir değişim ve gelişme göstermiştir.

Eğitimli ve nitelikli insan kaynağına sahip olma insanlık tarihinde her zaman değer görmüş ve giderek teknolojik, ekonomik, siyasi ve askeri anlamda ülkelerin üstünlüklerini kanıtlamanın önemli bir yolu olmuştur. Devletler sahip olduğu kaynakları daha verimli
kullanmalarına ve dünya ülkeleri arasında daha güçlü olmalarına yardım edeceği fikrinden hareketle fen, matematik, sanat ve spor alanlarında özel yetenekli bireylerin eğitimlerine genel eğitim sınıflarındaki kaliteyi ve etkinlikleri zenginleştirme yoluyla hız vermişlerdir..