Afganistan Diplomasisi

2010'un Afganistan için umut yılı olması bekleniyordu. Hamid Karzai'nin Cumhurbaşkanlığı yarışını kazanması, Amerikan Başkanı Obama'nın yeni tedbirleri ve Ocak sonunda Londra'da toplanacak Afganistan Konferansı olumlu bir perspektif oluşturdu. Sorun önümüzdeki aylarda uluslararası toplumun gündeminde kalacak ve Afganistan'ın yeniden inşası için vaat edilen sözler yerine getirilecekti.Ancak Afganistan'da yaşanan gelişmeler bu beklentiyi neredeyse boşa çıkaracak ölçüde hayal kırıklığı yarattı. Amerikan ve Afganistan Güvenlik Destek Gücü (ISAF) askerlerinin kayıpları artmaya başladı. Taliban'a karşı yürütülen operasyonlar başarılı olamıyor ve çok sayıda sivilin hayatını kaybetmesi ile sonuçlanıyor. Afganistan'daki savaş Pakistan'a sıçramış durumda.

Afganistan sorunu ümit ve hayal kırıklığı arasında uluslararası toplumun karşısında duruyor.Afganistan önümüzdeki günlerde yoğun bir şekilde uluslararası diplomasinin gündeminde olacak. Gözler Londra Konferansı'na çevrilmiş durumda. Afganistan, İngiltere ve BM Genel Sekreterinin ev sahipliğinde Londra'da gerçekleşecek toplantı güvenlik, yönetim ve ekonomi alanlarında eşgüdümlü bir gelişmenin sağlanmasını amaçlıyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Miliband, hafta başında Afganistan'a konferansın detaylarını konuşmak üzere iki günlük bir ziyaret gerçekleştirdi. 43 ülkeden oluşan ISAF daha geniş bir uluslararası koalisyon ile Afganistan hükümetini ülkede muktedir kılmayı amaçlıyor. Temel sorun toplantılarda alınan kararların sahada başarısızlığı. Bu sebeple Amerika ve ISAF, Afganistan'ın komşuları ve ilgili diğer uluslararası aktörlerin katkılarını teşvik ediyor

.

Türkiye'nin rolü Bu anlamda yapıcı katkı sağlayan önemli aktörlerden biri Türkiye. Miliband'ın Afganistan ziyareti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Londra ziyareti sonrasında gerçekleşti. Davutoğlu'nun ziyareti sırasında İngiliz meslektaşı ile masada yer alan konular içinde Afganistan üst sırada yer aldı. Nitekim Miliband Türkiye ile genel olarak Afganistan konusunda ve özellikle ay sonunda gerçekleşecek toplantı ile ilgili koordinasyona verdiği önemin altını çizdi. Türkiye tarihi olarak Afganistan ile iyi ilişkilere sahip ve olumlu Türk algısı devam ediyor. Türk Kalkınma ve İşbirliği Ajansı (TİKA) Afganistan'da Türkiye'nin yardımlarını koordine ediyor. Türkiye'den giden askerler muharip güç olmamalarına rağmen, Kabil ve çevresi dâhil olmak üzere, kritik bölgelerde güvenliğin sağlanmasına yardımcı oluyorlar. Vardak'taki Türk İl İmar Ekibi başarılı çalışmalarıyla göz dolduruyor. Türkiye'yi Afganistan diplomasisinin önemli bir aktörü yapan sebep, Afganistan sorununa Ankara merkezli bir bakış açısı ve çözüm eylem planı geliştirilmiş olması. Türkiye'nin Afganistan siyasetinin nabzını tutan bütün gruplarla yakın ilişkisi var. Bu grupların tamamı Türkiye'nin olumlu rolünü telaffuz ediyorlar. Etnik yakınlık dolayısıyla kendini daha yakın hisseden gruplar, Türkiye'nin rolünü özellikle önemsiyorlar. Türkiye'nin yaklaşımı sadece Afganistan ile doğrudan ilişkilerle sınırlı değil. Türkiye'nin girişimiyle Afganistan ve Pakistan Devlet Başkanları üç kere bir araya geldiler. Bu girişim hem bölgede hem de uluslararası toplum nezdinde kabul gören ve desteklenen bir diplomatik gelişme oldu. 25 Ocak'ta İstanbul'da Afganistan-Pakistan zirvelerinin dördüncüsü gerçekleştirilecek. Afganistan'ın komşuları ile sorunlar değişik bağlamlarda konuşuluyor. Afganistan'ın komşuları olan Çin, Hindistan, İran ve Orta Asya ülkelerinin farklı Afganistan yaklaşımları sorunu derinleştiren bir diğer faktör. Ayrıca Afganistan sorununun sınır aşan boyutları komşu ülkelerin doğrudan gündeminde ve bölgesel bir ortak yaklaşıma ihtiyaç var. Türkiye bu öngörülerle 25 Ocak'taki zirve ile beraber Afganistan'a komşu ülkeler toplantısını gerçekleştiriyor. Afganistan'ın komşuları üst düzeyde bu toplantıda temsil edilecek. Türkiye'nin girişimleri Londra Konferansı öncesi bölgesel bir dayanışmanın altyapısını hazırlayarak uluslararası toplumun işini kolaylaştırıyor. İngiliz ve Amerikan yönetimleri kazandıkları zamanı AB içerisindeki ayrılıkları ve Almanya'nın çekincelerini gidermek için kullanıyor. Afganistan diplomasisi çetin bir süreç. Ancak Türkiye'nin katkısı olmadan çok daha zorlu olacağı göz ardı edilemeyecek bir gerçek.

Sabah - 20 Ocak 2010