Çarşamba sabahı manşette %8,79 olarak açıklanan Temmuz ayı enflasyonu, açıkçası pek hoşumuza gitmedi. Baz etkisini göz önüne aldığımızda, enflasyonun bu dönemde ısınmasını bekliyorduk pek tabii ancak bu artış sanki biraz fazla geldi. Zira söz konusu yıllık tüketici enflasyonunun Haziran ayında %7,64 olduğu hatırlanırsa, oranda 1,15 puanlık bir yükselişten bahsediyoruz.
O halde, Temmuz’daki bu yükseliş nereden icap etmiş bir bakalım.
TIRMANIŞTA BAŞROL GIDANIN
Bu amaçla yıllık enflasyona yapılan katkıları hesapladığımızda, başlıca iki ana grubun şimşekleri üzerine çektiğini söylemek mümkün. Bunlardan ilki, harcama sepetimizin baş tacı olan gıda ve alkolsüz içecekler… Nitekim bu harcama grubunda Haziran’da %6,63 oranında kaydedilen yıllık fiyat artışı, Temmuz’da %9,69’a tırmanmış durumda. Bu ise, Temmuz yıllık enflasyonuna tam 2,3 puanlık destek çıkmak demek oluyor. Ve böylelikle gıdadaki hareketlenme, grubun yıllık enflasyona verdiği katkıyı önceki aya göre 0,72 puan yükseltmiş oluyor.
YARDIMCI OYUNCU ALKOL-TÜTÜN GRUBU
Bahsime konu diğer grup olan alkollü içecekler ve tütünde ise, Haziran ayında %12,80 kaydedilmiş yıllık enflasyon Temmuz’da %19,36’ya sıçrayınca, katkının da 0,33 puan kabardığı anlaşılıyor. Dolayısıyla, gıda-içecek ile alkol-tütün gruplarını yan yana aldığımızda, 6. aydan 7.’ye geçildiğinde yaşanan enflasyon hızlanmasında 1,05 puan gibi toplu bir destekten mesul oldukları ortaya çıkıyor.
AYLIK ENFLASYON %1,16
Zaten aylık fiyat gelişmeleri de, bu bağlamda arka planı önemli ölçüde izah ediyor. Temmuz döneminde aylık tüketici enflasyonu %1,16 gelirken, geçen senenin aynı ayında ise oranın %0,09 olduğunu hatırlayalım. Dolayısıyla, açıklanan son yıllık enflasyonda da dik bir seyre maruz kalmış oluyoruz. Bu kapsamda aylık enflasyon rakamları incelendiğinde de, Temmuz ayına, gıda ve alkolsüz içecek ile alkollü içecek ve tütün gruplarının damgasını vurduğunu açıkça görüyoruz.
DOMATES VE TÜTÜN
Peki, aylık enflasyonun bu hale gelmesi daha da detaylı olarak nereden ileri gelmiş derseniz, ona da bir bakalım. Aslına bakarsanız, hesaplar birkaç çok parlak fiyat artışı etkisine doğrudan işaret ediyor. Bunlar arasında öne çıkan ikili ise, domates ve tütün… Bu iki kallavi kalem dışında, taze fasulye, karpuz, Internet ücreti, sivri biber ve şehirlerarası otobüs ücretinin de nispeten zayıf ancak öne çıkmış müsebbiplerden olduğunu ifade edebilirim.
MANŞETTE KONUT ETKİSİ
Anlayacağınız, Temmuz ayında özellikle işlenmemiş gıda kategorisinde bir hareketlenme ve bunun ağırlıklı katkısıyla enflasyonda bir hararetlenme yaşamış durumdayız. Tam bu noktada, tütün enflasyonunda ise bir zam etkisi olduğunu belirteyim. Ve toparlamam gerekirse; söz konusu iki grubun, hem enflasyon “oranına” hem de enflasyon “artışına” katkıları bakımından etkin roller oynadığı şeklinde özetlemiş olayım. Öte yandan, Haziran’dan Temmuz’a yıllık gelişimde yatay seyirde kalmış olsa da, enflasyona ön sıralarda katkı yapmayı ihmal etmeyen bir diğer grubun da, yine konut olduğunu ekleyeyim. Nitekim konut fiyatlarındaki %6,69 oranındaki yıllık artış, Temmuz manşetine gıdadan sonraki en güçlü etkiyi yapmış gözüküyor.
Bununla birlikte, manşet enflasyon Temmuz ayında böylesi bir tatsız görünüm verirken, çekirdek enflasyon yatay diyebileceğimiz bir seyirle karşımıza çıktı. Gerçi nazlı süzülüşüne de, bir şekilde ara vermiş oldu diye ekleyeyim.
Sonuç olarak, daha önceleri belirttiğim gibi, bu yaz dönemini enflasyonda sevimsizleşen bir seyir içinde geçireceğimiz zaten bir ölçüde belliydi. Geldiğimiz noktada ise, tüketici enflasyonunun Temmuz sıcağında bizi yeniden Şubat seviyesine çektiği görülüyor.
Bu doğrultuda yılsonu beklentilerinin kıpırdandığını söylemeye de, sanırım pek lüzum kalmıyor.
[Yeni Şafak, 5 Ağustos 2016]
