Rapor: Araştırma Merkezlerinin Yükselişi

Türkiye’deki stratejik araştırma merkezlerinin  dış politİka ve güvenlik kültürünün belirlenmesindeki rolleri

Araştırma Merkezlerinin Yükselişi – tam metni indirin

Araştırma Merkezlerinin Yükselişi: Türkiye’de Dış Politika ve Ulusal Güvenlik Kültürü

Soğuk Savaş sonrası güvenliğin sadece tanımı değil alanı da genişlemiş ve güvenlik çalışmaları göç, çevre, kadın hakları, refah, insan hakları ve ekonomik gelişme gibi farklı konuları da gündemine almaya başlamıştır. Türkiye’de de özellikle 2000’li yılların başlarından itibaren konvansiyonel güvenlik yapıların süreç içerisinde değişim/dönüşüm geçirdiği ve güvenliğin alanının giderek genişlediği görülmektedir. Güvenlik kültürünün ve politikalarının yapımında ‘katılımcı’, ‘şeffaf’ ve daha ‘sivil’ bir anlayış öne çıkmaya başlamıştır. Bu yeni anlayışın taşıyıcıları ve temsilcileri arasında dış politika ve güvenlik üzerine uzmanlaşmış personeli bulunan ve karar verici mekanizmaların politikalarını etkileyecek projeler üreten araştırma merkezleri ve düşünce merkezleri bulunmaktadır. Türkiye’de araştırma merkezlerinin kurulması 1960’lı yıllara dayanır. Fakat özellikle son yıllarda araştırma merkezlerinin yükselişi söz konusudur. Saha çalışmasına dayanan incelememizde Türkiye’de yakın geçmişte kurulan stratejik araştırma merkezleri mercek altına alınmış ve güvenlik kültürünün belirlenmesindeki rolleri üzerinde durulmuştur. Güvenlik sektöründe faaliyet gösteren araştırma merkezi yöneticileri ve uzmanlarıyla gerçekleştirilen mülakatlar aracılığıyla gerek Türkiye’deki mevcut güvenlik kültürünün paydaşlarına dair sorular yöneltilmiş gerekse de Türkiye’nin başta Yunanistan, Irak ve Ermenistan olmak üzere, komşularıyla olan ilişkileri, Kıbrıs’ın durumu, NATO’nun yeni vizyonu, Türkiye’nin casus belli’leri, küresel çağda ulus devletin geleceği ve ABD’nin bölgesel girişimlerinin ulusal güvenliğe olan etkisi gibi bir dizi dış politika konusu değerlendirilmiştir. Saha bulguları ışığında Türkiye’deki araştırma merkezleri sektörünün bir profili çıkartılmış ve Türkiye dış politika ve ulusal güvenlik kültüründe yaşanan değişim sürecine ışık tutulmuştur.

SETA Yayınları XI, I. Baskı: Kasım 2010, ISBN: 978-605-4023-09-7

Bülent Aras Türk Dış Politikası, Ortadoğu Politikası, Orta Asya ve Kafkaslar konularında uzman olan Bülent Aras’ın dünya çapında yayınlanmış 13 kitabı vardır. Bununla birlikte uluslararası ilişkiler alanında önde gelen dergilerde yayınlanmış çeşitli makaleleri ve editörlük ve yayın kurulu üyelikleri bulunmaktadır. Türkiye, Ortadoğu ve Asya’nın siyaset ve güvenlik problemleriyle ilgili birçok uluslararası konferans düzenlemiş olan Aras, Oxford Analytica, Microsoft, Türk-Asya Stratejik Çalışmalar Merkezi, Human Rights Watch, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Creative Associates ve Kanada Hükümeti’ne de danışmanlık hizmeti vermiştir. Prof. Aras şu anda Dış İşleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi başkanlığını ve Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun akademik danışmanlığını yapmaktadır. Bakanlık bünyesine katılmadan önce ise Ankara merkezli araştırma enstitüsü olan Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA)’nda Dış Politika Koordinatörlüğü ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörlüğü yapmıştır. E-posta: [email protected]

Şule Toktaş Lisans eğitimini Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde tamamlayan Şule Toktaş, doktora derecesini Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü’nden almıştır. Floransa-İtalya’da Avrupa Üniversitesi Enstitüsü Robert Schuman İleri Araştırmalar Merkezi’nde Jean Monnet araştırmacısı olarak bulunmuştur. Halen, Kadir Has Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde doçent olarak görev yapmaktadır. Dr. Şule Toktaş’ın akademik ilgi alanlarını uluslararası göç, vatandaşlık, kadın çalışmaları ve Türk Siyasal Hayatı oluşturmaktadır. Araştırmaları Political Science Quarterly, Ethnic and Racial Studies ve Women’s History Review gibi öncül akademik dergilerde yayınlanan Toktaş’ın göç ve dış politika üzerine iki kitabı bulunmaktadır. Çalışmaları başta TÜBA ve TÜBİTAK olmak üzere çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenmiştir. Bilimsel çalışmaları ve akademik kimliği çeşitli kuruluşlar tarafından onanan Doç. Dr. Toktaş, 2008 yılında Genç Müteşebbisler Derneği tarafından “Türkiye’nin 10 Başarılı Genci – Bilimsel Önderlik Kategorisi Birinciliği”ne ve yine aynı yıl, Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) tarafından Bilim Dalında Stratejik Vizyon Ödülü’ne layık görülmüştür. 2009 yılında da Sosyal Bilimler alanında TÜBİTAK Teşvik Ödülü ile onurlandırılmıştır. Adres: Kadir Has Üniversitesi, İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, 34083, İstanbul. E-posta: [email protected]

Ümit Kurt Lisans eğitimini ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölüm’ünde yüksek lisansını ise Sabancı Üniversitesi Avrupa Çalışmaları Bölümü’nde tamamlayan Ümit Kurt İngiltere’de Keele Üniversitesi’nde araştırmacı olarak bulunmuştur. 2006 yılında Liberal Düşünce Topluluğu tarafından düzenlenen makale yarışmasında “Kant’ın Özgürlük Nosyonu ve Aydınlanma” başlıklı makalesi ile birincilik ödülüne layık görülmüştür. 2007-2008 yılında Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde doktora çalışmalarına başlayan Kurt, aynı bölümde asistan olarak bir yıl süreyle çalışmıştır. Türkiye’de ordu ve siyaset, sekülarizm, Türkiye düşünce ve siyasi tarihi, Türkiye-AB ilişkileri gibi konularda Turkish Studies, European Journal of Economic and Political Studies, Civil Academy Journal of Social Sciences ve Turkish Politics Quarterly gibi uluslararası dergilerde yayımlanmış akademik makaleleri bulunan Ümit Kurt’un “AKP Yeni Merkez Sağ mı?” başlıklı kitabı Dipnot Yayınevi’nden Kasım 2009 tarihinde çıkmıştır. Ümit Kurt, halen ABD’de Clark Üniversitesi tarih bölümünde doktora çalışmalarına devam etmekte ve Zirve Üniversitesi’nde tam zamanlı öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Adres: Cohen-Lasry House, 11 Hawthorne Street, Clark University, Worcester- MA, 01610, USA. E-posta: [email protected]