31 Mart yerel seçimleri sonrasında ABD Dışişleri Bakanlığının ve daha sonrasında Başkan Yardımcısı Mike Pence’in seçime ilişkin açıklamaları ABD yönetiminin içinde bulunduğumuz itiraz sürecini göz ardı ettiğini göstermektedir. Bu göz ardı edilen sürecin birçok ülkede olduğu gibi ABD’de de pekala mevcut olduğunu ve nasıl işlediğini kısaca bahsetmekte fayda bulunmaktadır.
ABD seçimlerinde oyların sayımına ilişkin hukuki düzenlemeler eyalet düzeyinde yapılır. Sadece federal seçimlere ilişkin olarak “Electoral Count Act of 1887” isimli Kanun federal düzeyde kabul edilmiştir. Fakat bu Kanun oyların tekrar sayılmasına ilişkin verilecek kararları eyaletlere bırakmıştır. Bu Kanun genel olarak eyaletlere seçim sonuçlarını federal hükümete bildirmesi için belirli bir süre öngörmekle sınırlı kalmıştır. Kanun eyaletlere seçim yapıldıktan sonra bu süre içerisinde itirazların yapılması ve oyların yeniden sayılmasına müsaade etmektedir. Sonuç olarak eyaletler yeniden sayıma ilişkin farklı kurallar kabul etmiştir.
Oyların yeniden sayılması kararının eyaletlerdeki yetkili makamlar tarafından verilmesi için üç farklı yol izlenmektedir: Bunlardan birincisi otomatik ya da re’sen yeniden sayımdır (automatic recount). Herhangi bir adayın ya da vatandaşın başvurusu olmadan, iki aday arasındaki oy farkının çok az olduğu durumlarda eyalet makamları oyların yeniden sayılmasına hükmetmektedir. Seçim sırasında hiçbir usulsüzlük tespit edilmese veya adayların hepsi bu seçim sonucunu kabul etse bile herhangi bir şahsın talebine bakılmaksızın oylar tekrar sayılmaktadır. Bu oy farkının ne kadar olduğuna ilişkin şartları her eyaletin seçim kanunu belirlemektedir. O nedenle birçok eyalette oyların re’sen tekrar sayılması için farklı şartlar öngörülmektedir. Bu şartlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
Yukarıdaki şartlar sadece oyların re’sen yeniden sayılması için söz konusudur. Re’sen yeniden sayım öngörülen eyaletlerde de yeniden sayım yapılmasını talep etmek mümkündür. Bunun dışında her bir vatandaş (citizen initiated) ya da seçimi kaybeden aday (candidate initiated) oyların tekrar sayılması için başvuruda bulunabilir. Bu iki yöntem için de farklı şartlar aranmaktadır. Her bir eyaletin hukukunda belirtilen şartların sağlanması durumunda oyların yeniden sayılması talebini alan yetkili makam oyların tekrar sayılıp sayılmamasına ilişkin bir karar verir. Bu yetkili makam eyaletten eyalete değişmektedir. Kimi eyaletlerde bu başvurular yetkili mahkemeye yapılırken kimi eyaletlerde ise eyalet sekreteri tarafından değerlendirilir.
Sonuç olarak ABD’nin birkaç eyaleti dışında oyların yeniden sayılması uygulaması kolay ve sıkça başvurulan bir yöntemdir. 2004’te Washington eyaletinde düzenlenen seçimlerde olduğu gibi bazı seçimlerde oylar en az üç kez sayılarak kazanan aday belirlenmiştir. 2008’de Minnesota’da ABD Senato üyesi için yapılan seçimlerde oyların tekrar sayılması süreci aylar sürmüştür. Birçok kişi tarafından bilindiği gibi 2000’de Florida’daki oyların sayılmasına ilişkin eyalet düzeyindeki kararlar anlaşmazlıkları sonlandıramamış ancak olaya Amerikan Yüksek Mahkemesi müdahil olduğunda yeni başkan belirlenmiştir.
[Sabah, 6 Nisan 2019]
