Ağustos 2013’teki Doğu Guta saldırısından 1470 gün sonra Amerikan yönetimi Esed rejiminin kimyasal saldırılarına karşı ilk adımını attı. Amerika Akdeniz’den ateşlediği füzelerle rejimin ve Rusya’nın konuşlandığı ve Han Şeyhun’daki kimyasal saldırıyı düzenleyen uçakların havalandığı El-Şayrat üssünü Tomahawk’larla vurdu.
Amerika’nın Suriye’ye yönelik atacağı cezalandırıcı adımlardan sadece birisi ve hatta en risksiziydi bu. Malum Suriye’de konuşlu Rus hava savunma sistemleri var. Amerika’nın etkisi ve anlamı daha geniş olabilecek hava saldırılarına başvurmaması kısmen bu sebepten. Rusya’yla sonu olmayan bir tırmanışa girmek istemiyor ABD. Ama benzer bir durum Rusya için de geçerli. Hava saldırısı bile yapılsaydı Rusların hava savunma sistemlerini kullanmak isteyeceğini tahmin etmiyorum. Belki taciz ederlerdi geçenlerde İsrail uçaklarına yaptıkları gibi; fakat ABD uçaklarını hedef alarak geri dönülmez bir yola da başvuramazlardı. Eğri oturup doğru konuşalım: Amerikan askeri teknolojisi Rusların fersah fersah önünde. En önemlisi de Rusların bunun farkında olması.
Rusya’dan gelen açıklamalar retorikten ibaret. Ruslar Suriye’de bu kadar rahat at koşturmalarının başlıca sebebinin Amerikan yönetiminin kendilerine açtığı alan olduğunu çok iyi biliyorlar. Haklarını teslim edelim, Ruslar Suriye’de en akıllı stratejiyi yürüttüler. Yine de 1470 gün önce ABD yapması gerekeni yapsaydı, Ruslar muhtemelen Suriye’de bu kadar nüfuzlarını tahkim edemezlerdi.
ABD, asgari müdahaleyle azami sonuç elde etme gayretindeydi ve Tomahawklar’la bunu başardı. Aslında durumdan herkes belli açılardan memnun. ABD uzaktan bir müdahaleyle oyuna geri döndü ve kimyasal silah kullanımına dair normu dayatmış oldu. İç politikada zor günler geçiren Trump için de bir nefes alma fırsatı doğdu. Ruslar ABD’nin oyuna girmesinden rahatsız ama müdahalenin oldukça sınırlı olmasından rahatsız değil. Kaldı ki saldırı öncesi kendilerine haber verildi ve hiçbir zayiat vermediler. Esed rejimi de Ruslara paralel düşünüyor. Saldırı El-Şayrat’a değil de başkanlık sarayına yapılsaydı halleri nice olurdu. Eminin ki hallerine şükrediyorlardır. Nihayetinde El-Şayrat hâlâ kullanımda, sahadan gelen bilgilere göre 13-14 tane jetlerini ve yakıt depolarını kaybettiler. Daha kötüsü de olabilirdi…
Müdahale tabii ki olumlu, bakmayın Esed severlerin ağlak yorumlarına. Fakat bu haliyle Suriye’de oyunu değiştirmesi çok zor. Ardı gelmeli, ek adımlarla kazanılan mevzi tahkim edilmeli, bu fırsat kaçırılmamalı. Bu da üç yolla olabilir: Ya hava üslerine yönelik saldırılar devam ettirilmeli. Ya muhalefete stinger tarzı yerden havaya füzeler verilmeli ki buna da Körfez ülkeleri öncülük etmeli. Ya da Suriye’nin kuzeyine hava savunma sistemleri yerleştirilmeli. Son seçenek en risksiz ve maliyetsiz olanı. Türkiye sınırına koyulacak hava savunma sistemleriyle Suriye’nin kuzeyindeki rejim ve Rus uçaklarının katliamları engellenebilir ve Türkiye’nin uzun süredir savunduğu bir güvenli bölge fiili olarak oluşur. Zaten katliamlar da havadan geliyor. Bu adım an itibarıyla işlemeyen ateşkese ve ilerlemeyen siyasi müzakerelere de yeni bir ivme kazandırır. Rejimin, İran’ın ve Rusya’nın ayak diremesinin en büyük sebebi, köpeksiz köyde değneksiz gezmeleri. ABD bu saldırıyı hangi sebeple yapmış olursa olsun ardını getirirse Esed ekseninin kabiliyetini sınırlandırmış, müzakere ihtiyacını da artırmış olacak.
El-Şayrat müdahalesi kimyasal silah kullanımını sınırlandırır ama Esed ekseninin diğer kitle imha silahlarını kullanmasına engel olmaz. Bundan sonra atılacak her adım Esed ekseninin kimyasal silah haricindeki toplu katliamlarını engellemeyi hedef almalı.
[Akşam 10 Nisan 2017]
