Suudi Arabistan’daki taht kavgası Lübnan’daki karmaşık olaylarla aynı anda gelişiyor. Önce Hariri’nin Suud ziyaretine şahitlik ettik. Sanki her zamanki sıradan bir diplomatik ziyaret gibiydi. Zaten Suudi Arabistan’la Hariri arasında ilişki herkesin malumu.
Bu yönüyle şaşırtıcı bir tarafı yoktu.
Fakat sonra Hariri ülkesine dönmeden kameraların karşısında istifasını açıkladı.
Tabii bunun üzerine dedikodular aldı başını gidiyor. Kimisi bunun bir siyasi adam kaçırma olduğunu söylüyor. Haklı da. Belki kendi ayaklarıyla geldi ama bugün Suudi Arabistan’da yakın kontrol altına alındı. Acaba giderken istifa etmek gündeminde var mıydı? Yoksa Suudlar mı Hariri’yi istifaya zorladı? Kimileri Hariri’nin alelacele Suudi Arabistan’a gittiğini çünkü bir suikast ihtimaliyle karşı karşıya olduğunu söylüyor. Bunu dile getirenler de genelde Suud taraftarları.
Dışarıdan bakınca bu olayda inisiyatifin Suud tarafında olduğunu söylemek daha doğru olacaktır. Zira “suikast ihtimali vardı o nedenle ülkesini terk etti” demek pek kabul edilebilir bir izahat gibi görünmüyor. Her suikast istihbaratı alan koşa koşa Suudi Arabistan’a gitmez. Gitse de orada istifa etmez.
Anlaşıldığı kadarıyla Hariri doğrudan Suud kontrolünde bu davranışları sergiledi. Ama neden istifa ettiği meselesi oldukça karışık. Şayet Suudi Arabistan Lübnan’ı bir kapışma alanı olarak belirlediyse Başbakanı elinde tutmak fena olmazdı. Başbakan’ın istifası demek Lübnan’ın bir karmaşaya sürüklenmesi demektir. Yani esasında Suud Lübnan’da kazanmanın peşinde değilmiş gibi görünüyor. Daha ziyade birilerinin canını yakma peşinde gibi. Yani Hizbullah ve İran’ı sıkıştırmak için Lübnan karmaşaya davet ediliyor.
Siyasi istikrar bozulduğunda Lübnan’da artacak Hizbullah ve İran etkisi ilk başta İsrail’i tedirgin eder.
Fakat eğer İsrail bir Lübnan operasyonu planlıyorsa o zaman işler değişir. Bu karmaşa İsrail’in operasyonu için bir fırsat haline bile dönüşebilir.
Bunun planlı bir eylem olduğunu ve Amerika ve İsrail tarafından dizayn edildiğini düşünenler var. Ben ise böyle büyük bir kurgudan ziyade hırslı ve aceleci bir varisin kendine dış destek üretmek için yaptığı hesaplar olarak görüyorum. Ama öyle ya da böyle karmaşa için gerekli şartlar oluşturuldu.
KAZAN KAYNIYOR
İsrail’in bir askeri operasyon ihtimalini ne kadar ciddiye aldığı konusunda bende oldukça fazla soru işareti var.
Suud’un yolu açmış olmasına rağmen İsrail’in bir askeri operasyon yapmasını engelleyecek üç rasyonel faktörden bahsedilebilir. Birincisi İsrail’in şuan böyle bir operasyonla elde edeceği pek bir şey yok. İki bu daha önce her denemede İsrail’in başını belaya soktu.
Üç İsrail’de şu an böylesi bir hazırlık göze çarpmıyor.
Bu üçüncü nokta pek önemli değil.
Altı gün savaşlarında da kimse İsrail’de bir hazırlık gözlemiyordu fakat İsrail bir anda savaşı başlattı. Bu nedenle ortada çok bir hazırlık olmaması tek başına Lübnan’a bir saldırı ihtimalini azaltmıyor.
Öte taraftan İsrailli liderler muhtemelen kendilerine soruyorlardır. Daha önceki denemelerdeki gibi zor durumda kalırsak ne olacak diye. Bu kuvvetle muhtemel ve her türlü askeri operasyon için oldukça caydırıcı bir düşünce. Bir de Lübnan’a yönelik operasyonların kazancı meselesini düşünün. Lübnan’da Hizbullah güçlenmiş gibi duruyor ama Hizbullah uzun süredir İsrail ile savaşmıyor. Sünni Müslümanları vurmakla meşgul. İsrail’in bu resmi bozup şimşekleri üzerinde biriktirmesine hiç gerek yok.
Bütün bunları bir kenara bırakıp İsrail’in böyle bir eyleme girişme ihtimali var mı? Tabii ki var. Ama çok akılcı olmadığını bilmek lazım. Tillerson bu konuda ciddi uyarılar yaptı. Lübnan’ın istikrarını savundu. Ama Trump’ın pozisyonu net değil. Netleşecekmiş gibi de görünmüyor. Macron’un Suud ziyaretinin sonuç üretme şansı da oldukça düşük. Bu nedenle kazan kaynamaya devam ediyor.
[Takvim, 12 Kasım 2017]
