TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun yeni Anayasa çalışmaları SETA’da düzenlenen “Yeni Anayasa Sürecinde Neredeyiz?” başlıklı panelde tartışıldı. SETA Hukuk ve İnsan Hakları Direktörü Yılmaz Ensaroğlu’nun moderatörlüğünde düzenlenen panel, Ensaroğlu’nun açılış konuşmasıyla başladı. Ensaroğlu’nun konuşmasından sonra söz alan TBMM Anayasa Komisyonu Uzmanlarından Taylan Barın, Komisyon’un bugüne kadarki çalışmaları hakkında detaylı bir sunumda bulundu. Barın’ın sunumunun ardından ise panelistler arasında yer alan TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyesi AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, CHP İzmir Milletvekili Rıza Mahmut Türmen ve BDP Batman Milletvekili Bengi Yıldız söz aldılar.

BARIN: YENİ ANAYASA İÇİN TOPLUMDAN 70 BİNE YAKIN ÖNERİ GELDİ

Panelde ilk olarak sunum için söz alan Taylan Barın, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun çalışmalarını konu alan ve SETA tarafından yayımlanan Uzlaşma Yolunda: Komisyon’un Uzlaştığı Maddeler ve Anayasa başlıklı analize değindi. Komisyon’un bugüne kadarki çalışmalarının katılım, veri toplama ve değerlendirme sürecinden oluştuğunu belirten Barın, yeni Anayasa için toplumdan 70 bine yakın öneri geldiğini, 104 üniversite başta olmak üzere çok sayıda sendika ve STK’nın da çalışmalara katkı sunduğunu ifade etti. Komisyon’un önerileri değerlendirme, ilkeleri belirleme ve metin oluşturma başta olmak üzere yaptığı tüm çalışmalar için her biri ortalama 6 saat süren 247 toplantı yaptığına değinen Barın, bu toplantılar neticesinde üzerinde uzlaşılan 60 maddenin ortaya çıktığını, 112 madde için ise mutabakat arayışlarının sürdüğünü belirtti.

YILDIZ: TIKANIKLIK ANCAK ŞEFFAFLIKLA AŞILABİLİR

Barın’ın ardından söz alan, Komisyon’un BDP’li üyesi Bengi Yıldız, Komisyon’un çalışmalarına dair yaptığı değerlendirmede, Anayasa yapım sürecinde en önemli engelin, siyasi partilerin yapılacak Anayasa sonrasında “devlet ne kadar benim olacak” düşüncesiyle hareket etmeleri olduğu eleştirisinde bulundu. Siyasi partilerin Anayasa yapımı meselesine kendi menfaatlerini koruyabilme açısından baktıklarından, daha sonra beslenebilecekleri konularda kırmızı çizgiler çizmelerinden ve bu sebeple de uzlaşmaya yanaşmayışlarından yakınan Yıldız, siyasi partilerde uzlaşma anlayışının tam anlamıyla yerleşmesiyle bu sorunların aşılabileceğini belirtti. Gelinen noktada yaşanan tıkanıklığın süreci kesintiye uğratmaması gerektiğini belirten Yıldız, sürecin tıkanma nedenlerinin halka gösterilmesi gerektiği ve tıkanıklıkların ancak şeffaflıkla aşılabileceği değerlendirmesinde bulundu. Türkiye’de insan hakları ve demokrasi anlamında iktidarın diğer muhalefet partilerinden daha ileride olduğuna da değinen Yıldız, muhalefet partilerinin daha ileride olması halinde mevcut sorunların konuşulmasına gerek dahi olmayacağının da altını çizdi.

TÜRMEN: UZLAŞILAN 60 MADDE KÜÇÜMSENMEMELİ

Panelde, Yıldız’dan sonra söz alan Komisyon’un CHP’li üyesi Rıza Türmen, Anayasa yapımı için harcanan 1,5 yıllık sürenin çok da uzun olmadığı ve uzlaşılan 60 maddenin küçümsenmemesi gerektiğinin altını çizdi. Türmen, dünyanın pek çok ülkesinde Anayasa yapımının 5 ila 8 yıllık süreler aldığına değinerek, bu sürenin Polonya’da 8 yıl olduğunu, Güney Afrika ve İsviçre gibi ülkeler de benzer süreleri aldığını belirtti. Yeni Anayasa konusunda yaşanan mevcut tıkanıklığın siyasi kutuplaşma, gerginlik ve toplumsal uzlaşma kültürünün zayıflığından kaynaklandığına değinen Türmen, devletçi anlayışla anayasa yapılamayacağına da vurguda bulundu. Geride kalan sürede, çoğunlukçu anlayıştan çoğulcu anlayışa geçilemediği için mutabakatın mümkün olamadığına değinen Türmen, bu konuda örnek olarak ise AK Parti’nin başkanlık sistemi önerisi konusunda ısrarını gösterdi. Türmen, Anayasa yapımı konusunda bazı hassas, uzlaşılamayan noktalarda AB Venedik Komisyonu’nun görüşünün alınabileceğini ve bu görüşün bağlayıcı olmadığını ifade ederek, bunun yapılmasının yararlı olacağını belirtti. Türmen ayrıca, Anayasa yapmak konusunda millete bir vaatlerinin olduğunu ve bu vaadin gerçekleştirilmesi için Anayasa yapım çalışmalarının yalnızca seçim öncesiyle sınırlı kalmaması gerektiğini, seçimden sonra da çalışmaların devam edebileceğini, uzun süreçte uzlaşmanın sağlanmasının mümkün olduğunu söyledi.

ŞENTOP: 82 ANAYASASI RUHUNU TESLİM ETMELİ

Panelde son olarak söz alan Komisyon’un AK Partili üyesi Mustafa Şentop ise yeni Anayasa konusunda Komisyon’da üç aydır yol alamadıklarına ve Komisyon’un bir ‘uzlaşma kıraathanesine’ döndüğüne değinerek, “her gün toplanıp çay-kahve içiyoruz, aynı konuları defalarca konuşuyoruz fakat ilerleme kat etme konusunda bir şey başarabilmiş değiliz” eleştirisinde bulundu. Konuşmasında, 82 Anayasası’yla ilgili temel problemlerinin Anayasa’nın felsefe ve paradigması olduğuna değinen Şentop, “82 Anayasası’nın cesedi ve bedeni değil, ruhunu teslim etmesi lazım; biz de yeni Anayasa ile ruhunu teslim etsin istiyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Yeni Anayasa’yı milletten güç alarak yaptıklarını ifade eden Şentop, muhalefet partilerinden farklarının bu olduğunun altını çizerek, muhalefet partilerinin güçlerini Anayasa’dan aldıklarını belirtti. Şentop, muhalefet partilerinin millet tarafından kendilerine tanınmayan gücü Anayasa’dan talep ettiklerini, dolayısıyla bu güç talebinin de sonuçsuz kalacağını belirtti. Şentop ayrıca, Anayasa’nın bir güç transferi mekanizması olmaması gerektiğine de değinerek, gücün kaynağının yalnızca milletin iradesi olduğunun altını çizdi.