Cumhurbaşkanlığı Sistemi

SETA Genel Koordinatörü Burhanettin Duran’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen “Cumhurbaşkanlığı Sistemi” panelinde AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül, SETA Siyaset Araştırmaları Direktörü Nebi Miş ve Star gazetesi Ankara Temsilcisi Mustafa Kartoğlu konuşmacı olarak yer aldılar. Panelde Meclise getirilen Cumhurbaşkanlığı Sistemi önerisinin içeriği ve yapısına yönelik konuşmaların yanında dünyadaki uygulamalarıyla Türkiye’deki sistem değişikliğinin nerede yer aldığı üzerine sunumlar yapıldı.

İlk konuşmacı Abdulhamit Gül, 15 Temmuz sonrası ortaya çıkan yeni anayasa çalışmaları sürecini ve MHP liderinin açıklamaları sonrası tekrar tartışılmaya başlanan sistem değişikliği gündemini özetleyerek konuşmasına başladı. Gül, 1961 ve 1982 Anayasalarında milletin egemen güç olarak tanımlandığı ancak bu gücün kullanımında bazı ara mekanizmaların zorunlu tutulduğu ve milletin yönetime müdahalesinin sınırlandırıldığına değindi. Özellikle 2007’de Cumhurbaşkanının Parlamento tarafından seçilmesinin dahi engellendiğini hatırlatan Gül, AK Parti’nin bu sorunu millete giderek çözdüğünü ifade etti.

AK Parti olarak getirdikleri değişiklik önerisinde partiyi merkeze almadıklarını ifade eden Gül, Türkiye eksenli, Türkiye demokrasisinin elde etmiş olduğu müktesebatı kurumsallaştırması, hangi kişi gelirse gelsin ya da hangi kişi giderse gitsin, sistemin kendisini demokratik kurumlarla güvence altına alabileceği, milletin tek söz ve karar sahibi olacağı bir sistem için öneriyi Meclise getirdiklerini belirtti. Uygulamada olan parlamenter sistemde yürütmenin esasen daha etkin olduğunu belirten Gül, 276 milletvekiline sahip iktidarların Meclise de hakim olduğunu ifade etti.

Meclise getirilen öneride güçlü yürütmenin güçlü yasamayı öncelediğini ifade eden Gül, ileride farklı partilerden başbakan ve cumhurbaşkanı gelmesi durumunda bir kriz oluşmasını engellemeye yönelik bir çalışma gerçekleştirdiklerini belirtti. Gül getirilen teklif ile kişilere bağlı, kişiler ve iyi niyetler üzerinden işleyen bir sistem yerine kişilerden bağımsız bir sistem; kendi içerisinde kuralları, denetimi ve dengesi olan bir sistem amaçladıklarını ifade etti. Her ülkenin yasama ve yürütme arasındaki çatışmayı ortadan kaldıracak sistemler üzerine çalıştığını ve değişiklikler yaptığını da ifade eden Gül, sundukları öneride genel olarak başkanlık sistemine getirilen bazı eleştirileri de giderdiklerini ifade etti.

İkinci konuşmacı Nebi Miş herhangi bir krizi olmayan siyasal sistemlerin içerisinde değişiklik talepleri olmayacağı ya da karar alıcıların bu siyasal sistemlerin dönüşümü için çaba sarf etmeyeceğini belirterek konuşmasına başladı. Türkiye’deki siyasal sistemin dönüşümünün 40 yıldır tartışıldığını belirten Miş, Türkiye’de uzun yıllar boyunca sistem içi çözüm arayışlarının sonuç vermemesinden kaynaklı olarak yeni bir sistem arayışına geçildiğini ifade etti.

AK Parti’nin Meclise sunulan Cumhurbaşkanlığı Sistemi önerisinin dünyadaki başkanlık sistemlerine uygunluk teşkil ettiğine işaret eden Miş, dünya örneklerinde yürütme ve yasamanın seçiminde eş zamanlı, eş zamanlı olmayan ve kısmen eş zamanlı seçim tasarımlarını görmenin mümkün olduğunu belirtti. Nebi Miş, Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Cumhurbaşkanı ve Meclis seçimlerinin eş zamanlı olarak gerçekleştirileceğini de vurguladı. Miş, karşılıklı seçimlerin yenilenmesi mekanizmasının da Türkiye’nin geçmişte yaşadığı sistem kilitlenmelerini önlemek adına tasarlandığını sözlerine ekleyerek hemen hemen bütün başkanlık sistemlerinde “executive orders” olarak da bilinen başkanın KHK yetkilerine de değindi.

Üçüncü konuşmacı Mustafa Kartoğlu Türkiye’deki sistem tartışmaları üzerine bir sunum gerçekleştirdi. Sistem tartışmaları bağlamında sürekli “karanlığa gidiyoruz” söyleminin tercih edildiğini belirten Kartoğlu, bunun sistem tartışmalarından bağımsız olarak uzun zamandır sürekli gündeme getirildiğini ifade etti.

Cumhurbaşkanlığı Sistemi paneli soru cevap bölümüyle sona erdi.