Analiz: 2016’da Hukuk ve İnsan Hakları

2016 içte ve dışta yaşanan gelişmelerin etkisinin hukuk, yargı ve insan hakları alanlarında şiddetli bir şekilde kendisini gösterdiği bir yıl oldu. Bu yılı belirleyen gelişmelerin en önemlileri 15 Temmuz darbe girişimi, Fetullahçı Terör Örgütü (FETO) ile mücadele ve artan terör saldırılarıydı. Bu bölümde yasama, yargı ve insan hakları alanlarında Türkiye’de 2016 yılında yaşanan önemli gelişmelere değinildikten sonra 15 Temmuz darbe girişiminin ardından hukuk ve yargıya dair değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Yasama faaliyetleri acısından değerlendirildiğinde 2016 TBMM için yoğun bir yıl olmuştur. Milletvekili dokunulmazlıkları konusu bu yılda da tartışılmaya devam etmiş ve haklarında soruşturma ve kovuşturma başlatılan vekillerin yargılanabilmesi için 20 Mayıs’ta Anayasa’ya geçici 20. madde eklenmiştir. Bu değişiklikle 154 milletvekili için hazırlanmış çok sayıda dosyada dokunulmazlıklar kaldırılmıştır. Bu geçici değişiklikle birlikte yeni anayasa arayışının devam ettiği bu yılın sonlarında, AK Parti ve MHP’nin anlaşması ile Meclise somut bir öneri gelmiştir. İçinde bulunduğumuz ciddi güvenlik tehditlerini değerlendiren Meclis, olağanüstü hal (OHAL) ilanı ve sınır ötesi askeri harekatlarda hükümeti yetkilendiren kararlar almıştır.

Yargı alanında hem kapsamlı reformların hayata geçirildiği hem de ciddi yapısal dönüşümlerin yaşandığı bir yıl geride bırakılmıştır. Türk yargısını üç dereceli yargılama sistemine (ilk derece yargılaması–istinaf–temyiz) geçiren istinaf mahkemelerinin faaliyete başlaması, bu doğrultuda Yargıtay ve Danıştay’ın daire sayılarının azaltılması yargıda yaşanan değişikliklerin başında gelmektedir. İstinaf mahkemelerinin faaliyete geçmesiyle dosya sayısı milyonları bulan yüksek yargının iş yükü büyük oranda azalacak ve asli fonksiyonu olan içtihat üretme işlevini yerine getirebilecektir.